Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

Εργασία ιερομονάχου π. Αντωνίου Φωτόπουλου

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

 

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΗΛΕΙΑΣ

†Ιερομόναχος

ΑΝΤΩΝΙΟΣΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Βάρδα, Ιούλιος 2020

ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

________________________________________

στο πλαίσιο

των Αδελφικών Ιερατικών Συνάξεων

του Εκκλησιαστικού Ποιμαντικού Έτους

2019- 2020

Σεβασμιώτατε,

Αιδεσιμότατοι Πατέρες, Αγαπητοί Αδελφοί,

Την προσήκουσά μου μετ' ευλαβείας απονέμω προσκύνηση και ασπάζομαι την Αρχιερατική Σας δεξιά,

Κ

αθηκόντως,με βαθιά επίγνωση, έρχομαι διά της παρούσηςημετέρας επιστολής να αναφερθώ ευσεβάστωςπρος την Αγιότητά Σας, στο πλαίσιο των κατά τόπους Αδελφικών Ιερατικών Συνάξεων των Αρχιερατικών ΠεριφερειώνΒάρδας, Λεχαινών και Γαστούνης του Εκκλησιαστικού Ποιμαντικού Έτους 2019 - 2020.

Με την όντως εύστοχημέριμνα και σπουδαία ποιμαντορική πρωτοβουλία της υμετέρας πεπνυμένης Σεβασμιότητος πραγματοποιήθηκαν στην Ιερά Μητρόπολή μας, και εφέτος, τακτικές Ιερατικές Συνάξεις (που όμως οι εργασίες ολοκληρωθήκαν πρόωραστο πλαίσιο του περιορισμού της διασποράςτης πανδημίαςτης νόσου του Κορωνοϊού«Covid-19»), με σκοπό - παρ'όλα τα εμπόδια - την συνεχή επιμόρφωση των Κληρικών, την ενημέρωση επάνω σε τρέχοντα εφημεριακά ζητήματα, αλλά και τη σύσφιξη των αδελφικών σχέσεων μεταξύ των μελών της Ιερατικής οικογενείας της Τοπικής Εκκλησίας. Εκλεκτοί προσκεκλημένοι ομιλητές ανέπτυξαν τα επί μέρους θέματα, προκλήθηκε γόνιμος διάλογος και εξήχθησαν τα συμπεράσματα εκείνα, που υποβοηθούν τους Κληρικούς μας στην πολυδιάστατη ιερή αποστολή τους.

Πληρωθέντος, λοιπόν, μιας ωφέλιμης και καλής πνευματικής χρονιάς, και ανταποκρινόμενος με επάρκεια, δυνάμεθα να αναπτύξω την εργασία, θέμα της οποίας ορίστηκε η απάντηση στα εξής κατωτέρωδύο ερωτήματα :

1ο. Ο Εφημέριος μιας Ενορίας σήμερα με ποιο τρόπον μπορεί να Επικοινωνήση με τους Ενορίτας του : Με γράμμα, ηλεκτρονικά, τηλεφωνικά, με προσωπική επίσκεψι στο σπίτι του Ενορίτου ή στο Γραφείο της Ενορίας ή με τρίτα πρόσωπα ;[Επικοινωνία και Ποιμαντική Διακονία (Ποιμαντική Επικοινωνία)].

Και,

2ο. Ποία συγκεκριμένα Θέματα θέλεις να συζητηθούν στις Συνάξεις του ερχομένου Έτους ;

ἩἈπάντησις σὲ ὅ,τι ἀφορᾶτό 1οἘρώτημα.

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ.

Το ναμπορέσεικάνεις να μιλήσειμε απόλυτη επάρκεια και γνώση, α) Για την σπουδαιότητα και αναγκαιότητα και τους τρόπους της ουσιαστικής Επικοινωνίας από μέρους των Κληρικών-Εφημερίων με το ποίμνιό τους, β) Για την αποτελεσματικότερη Ποιμαντική τους δραστηριότηταμέσα στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα,και κυρίως,γ) Για τις προοπτικές και τις πρακτικές (τους τρόπους) που στοχεύουν στην πραγμάτωση της Ποιμαντικής επικοινωνίας με τους ενορίτες, είναι ίσως εγχείρημα δύσκολο και τόλμημα ριψοκίνδυνο. Όπως άλλωστε δύσκολο είναι και το να μιλήσει κανείς στους ανθρώπους σήμερα για το Χριστό και για τη σημασία της «εν Χριστώ» ζωής και πολιτείας και να φθάσουμε να ομολογήσουμε μαζί με τον Απ. Παύλο, «Zῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῆ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ.2, 16-20). Ωστόσο αναγνωρίζουμε όλοι μας, ως Κληρικοί, ότι όπως η Οικογένεια αποτελεί το κύτταρο της Κοινωνίας, έτσι και η Ενορία είναι το κύτταρο της Εκκλησίας.

Είναι επομένως ανάγκη (ⅰ) να γνωρίζουμε πρώτα εμείς (που έχουμε ταχθεί στη διακονία του λαού του Θεού) αλλά και (ⅱ) να είμαστε σε θέση να εκφράζουμε γύρω μας, το ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, και να το κάνουμε εμφανές μέσα από την Ιερατική μας διακονία. Να υπερβούμε τα προβλήματα που καθημερινά αντιμετωπίζουμε, αλλά και για να ελκύσουμε τον κόσμο στο Χριστό και στην Εκκλησία Του, έργο δύσκολο σε μια εποχή που το μήνυμα του Ευαγγελίου φαντάζει ως ιδιωτική υπόθεση αν όχι σαν ουτοπία. Καθώς σήμερα ίσως υπάρχει ανάγκη να υπενθυμίσουμε το τί είναι Εκκλησία, σε έναν κόσμο που ταυτίζει την Εκκλησία με τους Κληρικούς, θεωρώντας την ως μια υπόθεση που δεν τον αφορά.

Κάποιοι πιστεύουν, για παράδειγμα, ότι η Εκκλησία είναι ο κτιστός ναός (το οικοδόμημα), ένας χώρος, στον οποίο έχουν καθήκον να πάνε, όπου συνήθως (για συναισθηματικούς λόγους) θα ήθελαν να ακούσουν ένα καλλίφωνο Ιερέα, μαζί και καλούς ψάλτες.Ασφαλώς τα πράγματα δεν έχουν έτσι. Την Εκκλησία πρέπει να τη δούμε βαθύτερα και θεολογικά, ως Σώμα Χριστού, πρώτα εμείς οι Κληρικοί, που μας αξίωσε ο Θεός, παρόλη την αναξιότητά μας, να είμαστε αξιωματούχοι στο Σώμα της Εκκλησίας, κι έπειτα ο λαός, οι πιστοί, να καθοδηγηθούν σ᾽ αυτή την αντίληψη περί Εκκλησίας. Γι' αυτό έχουμε μεγάλη ευθύνη, να συνειδητοποιήσουμε τί βάρος (ευθύνης, φορτίου και υποχρέωση εκπλήρωσης των καθηκόντων και λογοδοσίαςγια τις σχετικές ενέργειες) κουβαλούμε στους ώμους μας ως «προεστῶτεςτῆς Ἐκκλησίας»[Κανώνα´(1) τοπικής Συνόδου Αντιοχείας]. Και ιδιαίτερα σήμερα, στην εποχή μας, που τα προβλήματα της διαποίμανσης είναι πάρα πολλά και σε μικρές και σε μεγάλες Ενορίες.

Ο προεστός και ηγήτοραςτης Ενορίας, ο Κληρικός/Εφημέριος, ως ποιμένας(που ξεχωρίζει, διακρίνεται και ηγείται αυτής), αλλά και ως ποιμαινόμενος του Επισκόπου του (ο οποίος κρατεί«ποιμαντικὴν ῥάβδον»καιως «εἰς τόπον, εἰς τύπονκαὶ εἰκόνα τοῦ Καλοῦ Ποιμένος»ενεργεί ποιμαντικά,ορίζει τις συντεταγμένες καικαθορίζει τοστίγμααυτού τουτόπου), ενορίτης και ο ίδιος, διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο. Ελλιπής, βεβαίως, και ο ίδιος Σωτηρίας(καθώς είναι μια συνεχής, ισόβια διαδικασία), γίνεται δρόμος προς τον Χριστό, αντιμετωπίζει τους λαϊκούς αδελφούς, όχι ως παθητικούς θεατές, αλλ'ως δυναμικούς συνοδοιπόρους στο Ενοριακό έργο. Ως (συμ)μέτοχος της Ιεροσύνης του Χριστού, με την αίσθηση της αναξιότητάς του, την υπηρετεί και δεν τη χρησιμοποιεί ως δικαιωματικός της κάτοχος. Φροντίζει ταλογικά πρόβατά του (ενορίτες και πνευματικά τέκνα του) ως να ανήκουν στον Χριστό και όχι στον ίδιο.

Για να το επιτύχει αυτό, ο Κληρικός : 1)Πρέπει να κινείται ως Πνευματικός Πατέρας, Φίλος και Αδελφός, Σύμβουλος και Συμπαραστάτης (ποιμαίνοντας«μετ' ἐπιστήμηςκαί τέχνης περισσῆς» και όχι σαν «ποιμήν ἄπειρος») , έχοντας ως προϋπόθεση (α) το πατερικό πνεύμα, (β) το ορθόδοξο φρόνημα και (γ) τις ησυχαστικές πρακτικές,όπουείναι η πεμπτουσία της Ορθοδόξου παραδόσεως(ευχή, νηστεία, άσκηση, αγρυπνία, προσευχή, θυσιαστική προσφορά στα πνευματικά του τέκνα). 2)Πρέπει να θυμάται τα λόγια του Απ. Παύλου, «Τίς ἀσθενεῖ, καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι;» (Β' Κορ. 11, 29), και, «τοῖς πᾶσι γέγονα τὰ πάντα, ἵνα πάντως τινὰς σώσω»(Α' Κορ. 9,22), ενώ παράλληλα, 3)Δεν πρέπει να υστερεί σε θέματα φιλανθρωπίας, κοινωνικής προσφοράς και ανιδιοτελούς αγάπης.

Μέσα από το πέρασμα των αιώνων η Εκκλησία μας έχει καταφέρει (παρά τις δυσκολίες με τις οποίες έχει βρεθεί αντιμέτωπη πολλές φορές) να μείνει αναλλοίωτη και μάλιστα να συνεχίζει να μεταφέρει το μήνυμα του Ιδρυτή της και του Ευαγγελίου σεόλες τις γενιές των ανθρώπων. Πάντοτε, η Εκκλησία μας, προσαρμοζόταν στις ανάγκεςμε τα μέσα που παρείχε η κάθε εποχή ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκεςτων πιστών.Ιδιαίτερα στην εποχή μας χρειάζονται καινούργιοι τρόποι προσέγγισης. Η κοινή πίστη στον Σωτήρα Χριστόμας παραμένει σαφώς η ίδια, αλλά να βρίσκουμε κάθε φορά νέους τρόπους προσέγγισης των νέων ανθρώπων.

Στον χώρο της Διακονίας μας, ο Ιερέας πρέπει να είναι σωστά καταρτισμένος και έτοιμος, ώστε έχοντας ταπεινό φρόνημα να μπορεί να ανταπεξέλθει στην υπηρεσία του Μυστηρίου της Σωτηρίας του ανθρώπου και στις όποιες δυσκολίες του προκύψουν. Θέλουμε να βαδίζουμε παράλληλα με την εποχή που ζούμε γιατί εκεί βρίσκονταικαι τα πρόβατά μας. Και ως καλοί ποιμένες δεν νοιαζόμαστε μόνο για τα ενενήνταεννέα πρόβατα που έχουμε ήδη μέσα στην Εκκλησία (πολλά εκ των οποίων είναι καικάποιας περασμένης ηλικίας), αλλά περισσότερο πασχίζουμε να φέρουμε το ένα, «τὸ πλανηθὲν (καὶ τὸ ἀπολωλὸς)πρόβατον»(τον κάθε αμαρτωλό άνθρωπο),πουβρίσκεται εκεί έξω,να τριγυρνάει χαμένο,και είναι το αυριανό σώμα της Εκκλησίας, για να το επαναφέρουμε με στοργή και αγάπη στην αυλή των προβάτων, εκεί όπου θα έχειτην δυνατότητα, να ενωθεί με τηνΠοίμνη του Θεού στον κοινό αγώνα για την σωτηρία.

Η «ποιμαντική» τέχνη έχει κοινά χαρακτηριστικάγνωρίσματα - όπως η προφύλαξη από κινδύνους και ηκαθοδήγηση σε τόπους «εύφορους» - με τη λεγόμενη«ποιμενική» τέχνη (τη βόσκηση των ζώων). Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει οποιμένας και τα πρόβατα. Ο ποιμένας (ο συμπαθής τσοπάνης και ο πνευματικόςποιμένας) καθοδηγεί καιπροφυλάσσει τα πρόβατα από τους υπαρκτούς κινδύνους.Το έργο του είναι πολυσχιδές, κοπιαστικό και επικίνδυνο. Ηκαθοδήγηση του βοσκού και του «ποιμένα»είναι διαφορετικήανάλογα με τις περιστάσεις που καλείται κάθε φορά νααντιμετωπίσει το ποίμνιο. Όταν αλλάζει το περιβάλλον(χώρος, καιρικές συνθήκες, χρόνος, εποχή) στο οποίο βόσκουν ταπρόβατα, τότε και ο βοσκός αναπροσαρμόζει τις οδηγίες ώστενα οδηγεί σωστά και ωφέλιμα, καθώς επίσης και ο «ποιμένας»πρέπει να αναπροσαρμόζει τις «ποιμαντικές» του ώστε ναπετυχαίνει τους στόχους του.

Υπάρχουν όμως και διαφορές. Κύρια διαφοροποίησήτους είναι το ότι στην περίπτωση της «ποιμαντικής» τέχνης ταπρόβατα είναι πρόσωπα,οι ευσεβείς πιστοί,«λογικά ἀρνία»της πνευματικήςποίμνης (Ιω. 21,15), με δυνατότηταεπιλογής να ακολουθήσουν ή όχι τον ποιμένα και τις κατευθύνσεις του.Σε αντίθετη περίπτωση (στροφή προσανατολισμού), τα πρόβατα μεταβάλλονται σε ατίθασα ερίφια, δυσχεραίνουν σε μεγάλο βαθμό το έργο του Ποιμένος, όταν δεν το αναστέλλουν, ταράσσουν δε και διαιρούν το Ποίμνιο, αμάρτημα βαρύτατο, στο οποίο μακάρι να μην επιτρέψει ο Κύριος να υποπέσει κανείς.

Εν κατακλείδι, μεγάλη σημασίακατά τη διάρκεια της ΠοιμαντικήςΔιακονίας (όπως κατά τη διάρκεια του πνευματικού αγώνα) έχειη διάθεση που έχουμε και από την οποία ξεκινούν οιποιμαντικές πράξεις μας. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπεινα μας διακατέχει βιασύνη στην επιλογή καθώς και διάθεσηεντυπωσιασμού, προσωπικής προβολής, γιατί τότε θα έχουμεαντίθετα αποτελέσματα. Κύριος στόχος μας θα πρέπει ναείναι η πορεία και η διάδοση του Ευαγγελίου, «ἡ σπορὰ καὶ ὁ θερισμὸς» των λόγων του Κυρίου.

Με τις εισαγωγικές αυτές σκέψεις προβαίνουμε ευθύς αμέσως στην ανάπτυξη των ανωτέρω οριζόμενων θεμάτων.

Ε

ΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

ΤΟΥΕΦΗΜΕΡΙΟΥ ΜΙΑΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ.________________________________________

Ποιμαντική Επικοινωνία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ.

Με τον όρο «επικοινωνία»(συνήθως,γενικά) εννοούμε την «ανταλλαγή» πληροφοριών, γνώσεων, σκέψεων, απόψεων, θέσεων,συναισθημάτων, μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων,λαών, ζώων, οντοτήτων, ή υλικών μέσων. Αυτή η«ανταλλαγή»,ή «εναλλαγή»,δημιουργεί αλληλεπίδραση μεταξύ τωνδρώντων (πομπού - δέκτη / Ιερέως - πιστών) οι οποίοι συνδέονται έτσι με μια μορφή σχέσης. Ησχέση αυτή γεννά την κοινωνία των σχετιζομένων και συναλλασομένων.

Ποιμαντική Επικοινωνία.

Η Επικοινωνία στον άνθρωπο διαφέρει από αυτή τωνάλλων έμβιων όντων (ζώων) στο γεγονός ότι το ανθρώπινο πρόσωποείναι δυναμικός (αποφασιστικός,εξελικτικός), προσωπικός δημιουργός του εκπεμπόμενουμηνύματος.

Σταζώα το ένστικτο γεννά την απάντηση, ενώ στα υλικά μέσαεπικοινωνίας η εφαρμογή ενός μαθηματικού αλγόριθμου.Μία από τις μορφές της ανθρώπινης επικοινωνίαςείναι και η ποιμαντική επικοινωνία. Αναπτύσσεται ανάμεσαστον ποιμένα και στον ποιμαινόμενο και μπορεί ναπεριλαμβάνει κήρυγμα, πνευματική καθοδήγηση, ποιμαντικήσυμβουλευτική(κατά την εξομολόγηση,τον συμβουλευτικό διάλογο,δια ποιμαντικής αλληλογραφίας, δια τηλεφωνικής επικοινωνίας), εξομολόγηση, διάφορες δράσεις, με απώτεροπάντα στόχο να καθοδηγήσει τον άνθρωπο στην Ορθόδοξηπνευματική ζωή.

Όπως ένα οποιοδήποτε επικοινωνιακό σύστημα έτσικαι η Ποιμαντική επικοινωνία αποτελείται από τον πομπό(αυτός που εκπέμπει ένα μήνυμα, ποιμένας ή ποιμαινόμενος),τον δέκτη (αυτός που λαμβάνει το μήνυμα, ποιμένας ήποιμαινόμενος) και το μέσο με το οποίο μεταφέρεται τομήνυμα.

Μέσα μεταφοράς των ποιμαντικών μηνυμάτων είναιπολλά. Η Εκκλησία, στους κόλπους της οποίας μορφώνεται, διαπλάθεται, οποιμαντικός διάλογος, χρησιμοποιεί και υιοθετεί κάθε τί(χωρίς εντούτοιςνα αποδέχεται ότι «ὁ σκοπός ἁγιάζει τά μέσα»)πουθα της φανεί χρήσιμο και ωφέλιμο προκειμένου να μεταδώσειτο μήνυμα της Σωτηρίας, καθώς επίσης και να γίνει δέκτηςτων ειδήσεων που έρχονται από το ποίμνιό της.

Ο εντοπισμός των μέσων (τρόπων προσεγγίσεως) που χρησιμοποιεί ηΕκκλησία στην ποιμαντική επικοινωνία (τοῦ ποιμαίνειν)μπορεί να γίνειευκολότερα, αν απαντήσει στα ερωτήματα: Γιατί ποιμαίνει,Προς τί ποιμαίνει, Ποιον ή Τί ποιμαίνει, Ως προς τί ποιμαίνει,Ποιός και ποιοί ποιμαίνουν, Πού ποιμαίνει, Πότε ποιμαίνει καιειδικότερα,Πώς ποιμαίνει;Τελικά, ποιός καιως τί ποιμαίνει ποιόν, πού, πώς, πότε, γιατί, πρός τί , σέ τί;

Ο προφορικός λόγος με το διάλογο, ο έπαινος, τοεπιτίμιο, ο λειτουργικός κύκλος, η εκκλησιαστική μουσική, τακείμενα, τα σύγχρονα μέσα μετάδοσης (ραδιόφωνο,τηλεόραση, κινηματογράφος, διαδίκτυο), συνιστούν αγωγούς,μέσα μετάδοσης ποιμαντικών μηνυμάτων.

Η Σημασία της Επικοινωνίας

στην Άσκηση της Ποιμαντικής Διακονίας/Φροντίδας.

Ορισμός της Επικοινωνίας.

Η Επικοινωνίαείναι βασικό συστατικό στοιχείο της κοινωνικής παρουσίας του ανθρώπου. Η ύπαρξη της Κοινωνίας είναι άμεσα συνυφασμένη με τις ανθρώπινες δραστηριότητες και ο τρόπος με τον οποίο αυτές υπάρχουν και αναπτύσσονται είναι η Επικοινωνία. Γενικότερα, «Επικοινωνία» σημαίνει την ανταλλαγή των «εννοιών» μεταξύ τωνατόμων διαμέσου ενός κοινού συστήματος «συμβόλων». Ο ορισμός της Επικοινωνίαςπου θα αναφέρουμε όμως παρακάτω είναι ίσως ο πιο ολοκληρωμένος γιατί οριοθετεί και παρουσιάζει όλη τη διαδικασία της επικοινωνίας.

Επικοινωνία (Communication) είναι η διαδικασία (π.χ. της γλωσσικής συνεννοήσεως) με την οποία ένας πομπός Α (άνθρωπος, ομάδα) μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα και ακόμα ενέργεια, σε έναν δέκτη Β (άνθρωπος, ομάδα) με στόχο να ενεργήσει πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων, συναισθημάτων, ενέργειας και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του.

Ο τρόπος με τον οποίο οι Ιερείς ασκούν την Ποιμαντική τους δραστηριότητα δεν είναι άλλος από αυτόν της επικοινωνίας. Η σημασία της επικοινωνίας κατά την άσκηση των Ποιμαντικών καθηκόντων είναι ύψιστης σημασίας, αφού το αποτέλεσμα της Ιερατικής Διακονίας εξαρτάται εν' πολλοίς από τον τρόπο με τον οποίο ο Κληρικός επικοινωνεί με τους πιστούς/Ενορίτες. Ιδίως στην εποχή μας, που η μοναξιά και η απομόνωση κυριαρχεί στις ζωές των ανθρώπων, η επικοινωνία των Κληρικών γίνεται ακόμα πιο επιτακτική και αναγκαία, είναι καθοριστικής σημασίας και κάτι πολύ σπουδαίο και αναγκαίο για την ουσιαστική παρουσία του Κληρικού στο σύγχρονο κόσμο.

Η Έννοια της Επικοινωνίας με Θεολογική Θεώρηση και Προσέγγιση.

Όπως αναφέραμε η επικοινωνία είναι συνυφασμένη με την Ιστορία του ανθρώπου πάνω στη γη. Όλα τα γεγονότα της Δημιουργίας της αγάπης του Θεού είναι ένας τρόπος να επικοινωνήσει ο Θεός με τους ανθρώπους. Ο Θεός εμφύσησε στους Πρωτόπλαστους Πνοή Ζωής και κατέστησε τον άνθρωπο Κυρίαρχο όλης της Κτίσης. Το γεγονός αυτό είναι ένα είδος επικοινωνίας.Στην πορεία της Ιστορίας για να αποκαταστήσει ο Θεός τον άνθρωπο στην πρότερη κατάστασή του, έχουμε την Ενανθρώπιση του Ιησού Χριστού. Ήρθε ο Χριστός στον κόσμο για να επαναφέρει τον άνθρωπο στην προοπτική και την δυνατότητα του Παραδείσου. Αυτό νομίζουμε ότι είναι ύψιστη μορφή επικοινωνίας του Θεού.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τόσο ο Χριστός όσο και οι Μαθητές και οι Απόστολοί Του επικοινώνησαν με διάφορους τρόπους για να μεταφέρουν το μήνυμα του Ευαγγελίου, τη χαρά της Πνευματικής Ζωής και την Ελπίδα της Αναστάσεως. Η ζωή του Χριστού, το κάλεσμα των Μαθητών Του, τα Θαύματα που επιτέλεσε, η Διδασκαλία που κήρυξε, τα Μυστήρια που παρέδωσε ήταν τρόποι και λόγοι επικοινωνίας του Χριστού.

Η Διαδικασία της Επικοινωνίας, τα Στάδιά της στην Καθημερινή Ζωή

και ο Αντικατοπτρισμός τους στην Ποιμαντική Διακονία και Φροντίδα των Κληρικών.

Α)Η Διαδικασία της Επικοινωνίας

Η Διαδικασία (πορεία, εξέλιξη)της Επικοινωνίας, όπως αυτή συντελείται στην καθημερινότητα των ανθρώπων, αρχίζει από τη στιγμή που ένας πομπός Α (άνθρωπος, ομάδα) [1ο στάδιο]έχει την επιθυμία να μεταβιβάσει μια πληροφορία, μια σκέψη κ.λπ. Στη συνέχεια ο πομπός (εν προκειμένω, ο Ιερέας)κωδικοποιεί[2ο στάδιο]αυτό που θέλει να μεταβιβάσει, με τη χρήση ενός κώδικα λέξεων, συμβόλων, κινήσεων σχηματίζοντας ένα μήνυμα[3ο στάδιο]. Με τη βοήθεια καναλιών ή δικτύων[4ο στάδιο]μεταβιβάζεται το μήνυμα στον δέκτη Β[5ο στάδιο]. Ο δέκτης (πιστός) λαμβάνει το μήνυμα, το αποκωδικοποιεί[6ο στάδιο], το ερμηνεύει και τελικά γνωρίζει, αντιλαμβάνεται, κατανοεί, αισθάνεται αυτό που ο πομπός επιθυμούσε να του μεταβιβάσει.

Όλη η διαδικασία αυτή, σκοπό έχει αφ' ενός τη μεταφορά συγκεκριμένων πληροφοριών και αφ' ετέρου την όσο δυνατόν μεγαλύτερη κατανόηση και αποδοχή αυτών από τον δέκτη. Συνήθως η επικοινωνία επιφέρει αποτελέσματα[7ο στάδιο]όπως το να επηρεάζει τη γνώση, τη σκέψη, την ιδεολογία, τα συναισθήματα και ίσως τελικά τη συμπεριφορά του παραλήπτη[8ο στάδιο]. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που δεν έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα για κάποιους λόγους, πάραυτα, είναι σημαντική η διαδικασία της επικοινωνίας.

Το γεγονός πως κάποιος εξωτερικεύει τα συναισθήματά του, εκφράζει την άποψή του, επιθυμεί να επικοινωνήσει με κάποιον άλλον άνθρωπο, είναι πολύ σπουδαίο γεγονός, ιδίως στις μέρες μας που πέρα από την εκρηκτική εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας, η διαπίστωση της μοναξιάςκαι της μοναχικότητας είναι θλιβερή πραγματικότητα.

Τα Στάδια (μέρη) της Διαδικασίας της Επικοινωνίας είναι τα εξής :

1) Η Πηγή (ο Πομπός) / Source

2) Ο Κώδικας του Πομπού - Κωδικοποίηση / Encoding

3) Το Μήνυμα / Message

4) Τα Κανάλια ή Δίκτυα Μεταβίβασης (το Μέσο Μετάδοσης) / Transmission

5) Ο Δέκτης (Η Σύλληψη)/ Receiver

6) Αποκωδικοποίηση (Ο Κώδικας του Δέκτη) / Decoding

7) Κατανόηση του Μηνύματος – Αποτέλεσμα

8) Έλεγχος - Ανατροφοδότηση / Feed - back

H παραπάνω διαδικασία καταγράφει με λεπτομέρεια όλα τα στάδια της επικοινωνίας από την αρχή μέχρι το τέλος της. [Μια, όμως, πιο συνοπτική διατύπωση της διαδικασίας της επικοινωνίας μπορεί να είναι η εξής :1) Η πηγή (πομπός) / Source, 2) Το μήνυμα / Message, 3) Το μέσο / Transmission, 4) Ο δέκτης / Receiver.]

Β)Τα Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικάτης Επικοινωνίας (στα επί μέρους στάδια)κατά την Άσκηση των Ποιμαντικών Καθηκόντων ενός Κληρικού μέσα στην Ενορία του.

1) Η Πηγή (ο Πομπός) / Source : Είναι η πηγή του μηνύματος. Είναι το πρόσωπο εκείνο που επιθυμεί και επιδιώκει την επικοινωνία.

* Στη Ποιμαντική Διακονία, ο πομπός είναι το πρόσωπο του Ιερέα που επιθυμεί να επικοινωνήσει.

2) Ο Κώδικας του Πομπού - Κωδικοποίηση / Encoding : Είναι η διανοητική διαδικασία κατά την οποία ο πομπός μετατρέπει σε μήνυμα αυτό που θέλει να μεταβιβάσει. Συνήθως ο κώδικας επικοινωνίας αποτελείται κυρίως από :α) τη φωνή (τόνος, ένταση, ηχόχρωμα), β) τη γλώσσα (το σύνολο των λέξεων), γ) τα σύμβολα (γράμματα, σημεία στίξης κτλ), και δ) τις, διάφορες, κινήσεις του σώματος (τη γλώσσα του σώματος).

* Στην επικοινωνία που έχει ο Κληρικός κατά την άσκηση της Ποιμαντικής του Διακονίας, το στάδιο της κωδικοποίησης έχει διπλό χαρακτήρα. Πρώτον, όταν το περιεχόμενο της επικοινωνίας του Ιερέα είναι στη βάση της τελέσεως των Μυστηρίων (Γάμος, Βάπτιση, Θ. Λειτουργία, Κηδεία κ.λπ.) η κωδικοποίηση είναι συγκεκριμένη και δεν επιδέχεται προσωπική παρέμβαση και αλλαγή. Δεύτερον, όταν κάποιος Ιερέας επικοινωνεί εκτός της τελέσεως των Μυστηρίων, σε προσωπικό επίπεδο τότε το στάδιο της κωδικοποίησης έχει όλα τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν παραπάνω.

3) Το Μήνυμα / Message : Το μήνυμα είναι το αποτέλεσμα της προηγούμενης διαδικασίας. Είναι το αποτέλεσμα της κωδικοποίησης όπως αυτό εκφράζεται με διάφορους τρόπους. Το μήνυμα συνήθως είναι η φυσική έκφραση που αποτελείται από (α) γραπτές ή προφορικές λέξεις, (β) στάσεις του σώματος. Ακόμα μπορεί να αποτελείται και από (γ) σύμβολα που μπορεί να είναι αντικείμενα, χρώματα, ήχοι.

* Το μήνυμα που μεταφέρει ο Κληρικός όταν επικοινωνεί, εμπεριέχει όλες τις παραπάνω μορφές που έχει ένα μήνυμα. Έτσι εκφράζει λόγο όταν κηρύττει ή εξομολογεί, καθώς και σε όλες τις Ακολουθίες που τελεί, εκφράζεται το μήνυμα μέσω του λόγου. Μπορεί όμως να μεταφέρει μηνύματα και με άλλους τρόπους όπως γραπτά ή ακόμα και με τις κινήσεις του, που πολύ συχνά ο Ιερέας χρησιμοποιεί στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Τέλος, υπάρχει το ενδεχόμενο να χρησιμοποιεί περισσότερους από έναν τρόπο για να μεταφέρει ένα μήνυμα. Εδώ θα αναφέρουμε την περίπτωση που στη Θεία Λειτουργία ο Ιερέας εκφωνεί το «Εἰρήνη πᾶσι»(Ειρήνη σε όλους) και ταυτόχρονα στρέφεται προς τους πιστούς και ευλογεί με το χέρι του. Εδώ έχουμε και τον προφορικό λόγο αλλά και τις κινήσεις - στάση του σώματος που μεταφέρουν το μήνυμά του.

4) Τα Κανάλια ή Δίκτυα Μεταβίβασης (ΜέσοΜετάδοσης)/ Transmission : Τα κανάλια είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά του μηνύματος από τον πομπό στον δέκτη όπως :α) η φωνή, β) τα αντικείμενα, γ) τα μέσα τηλεπικοινωνιών, δ) τα γραπτά κείμενα και ε) η διαπροσωπική επαφή.

*Τα κανάλια μεταβίβασης στη διαδικασία της επικοινωνίας του Κληρικού είναι όλα αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Εδώ απλά να τονίσουμε ιδιαίτερα πως το πιο συνηθισμένο κανάλι (μέσο) επικοινωνίας του Ιερέα είναι αυτό της Προσευχής.

5) Ο Δέκτης(Η Σύλληψη) / Receiver : Ο δέκτης μπορεί να είναι :(α) ένα άτομο, (β) μια ομάδα, (γ) ένας οργανισμός ή (δ) ένα άτομο που δρα ως αντιπρόσωπος μιας ομάδας. Αυτός (ο δέκτης)αποφασίζει πότε θα αποκωδικοποιήσει το μήνυμα, πότε θα κάνει προσπάθεια να το κατανοήσει και πότε θα ανταποκριθεί σε αυτό ή όχι.

* Το ρόλο του δέκτη στην επικοινωνία που έχει ο Ιερέας μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μια οικογένεια, ένα ολόκληρο χωριό ή πόλη που είναι η Ενορία που διακονεί ο Ιερέας. Μάλλον θα πρέπει να σημειώσουμε πως δέκτες των μηνυμάτων των Κληρικών είναι όλος ο κόσμος, όλη η ανθρωπότητα και η Κτίση ολόκληρη. Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως ουσιαστικά δέκτες των μηνυμάτων των Ιερέων, δεν είναι μόνον όσοι είναι στη ζωή αυτή και αποτελούν την Στρατευομένη Ἐκκλησία(την Εκκλησία της γης,όλοι εμείς οι ζώντες), αλλά και όλοι εκείνοι που έχουν περάσει στην αιωνιότητα και αποτελούν την ΘριαμβέυουσαἘκκλησία(την Εκκλησία του ουρανού,όλοι οι κεκοιμημένοι αδελφοί μας, από του Αδάμ μέχρι και της σήμερον),μιας και οι Ιερείς προσεύχονται και επικοινωνούν μαζί τους μέσω της Προσευχής.Μία Εκκλησία, με διαφορετικούς ρόλους και αποστολές. Μεταξύ αυτών των δύο υφίσταται στενή επικοινωνία και η Θριαμβεύουσα στηρίζει και προστατεύει την αγωνιζομένη στη γη Εκκλησία. Κέντρο και αρχηγός των δύο είναι ο Χριστός.

6) Αποκωδικοποίηση (Ο Κώδικας του Δέκτη) / Decoding : Είναι η διαδικασία κατά την οποία ο δέκτης με τον δικό του τρόπο, κώδικα και διανοητική διεργασία, αποκωδικοποιεί το μήνυμα που του έστειλε ο πομπός και το μετατρέπει τελικά σε νόημα.

* Η αποκωδικοποίηση του δέκτη στην επικοινωνία του Ιερέα είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται (ερμηνεύουν άμεσα και αποδίδουν νόημα) οι πιστοί τα μηνύματα, τα κηρύγματα, τις Ακολουθίες και τις Προσευχές που ο Ιερέας τελεί και αποτελούν το περιεχόμενο των μηνυμάτων που επιθυμεί να μεταφέρει (γνωστική διαδικασία). Στην διαδικασία της αποκωδικοποίησης έχουμε έντονο το στοιχείο της προσωπικότητας των δεκτών μιας και σε πολλές περιπτώσεις ο κάθε ένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά το ίδιο μήνυμα που έστειλε ο Ιερέας. Δηλαδή η αποκωδικοποίηση έχει υποκειμενικό χαρακτήρα.

7) Κατανόηση του Μηνύματος - Αποτέλεσμα : Η κατανόηση του μηνύματος είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα της επικοινωνίας. Είναι η συνέχεια και η ολοκλήρωση της αποκωδικοποίησης του μηνύματος και τελικά ο τρόπος με τον οποίο ο δέκτης πληροφορείται, κατανοεί, αισθάνεται, αλλάζει ιδέες κ.λπ. .

* Η κατανόηση του μηνύματος στην Ποιμαντική επικοινωνία είναι πολλές φορές δύσκολο να εντοπισθεί. Σίγουρα υπάρχουν περιπτώσεις που φαίνεται καθαρά το αποτέλεσμα της επικοινωνίας και η κατανόηση του μηνύματος που επιθυμεί ο Κληρικός να μεταφέρει. Για παράδειγμα αναφέρουμε την περίπτωση της Εξομολόγησης και την προσωπική σχέση που ο Πνευματικός αναπτύσσει με τον Εξομολογούμενο. Όμως επειδή αρκετοί άνθρωποι προσέρχονται στην Εκκλησία τυπικά και όχι ουσιαστικά, είναι δύσκολο να εντοπισθεί εάν το μήνυμα που επιθυμεί να στείλει ο Ιερέας έγινε αντιληπτό και κατανοητό από τους ανθρώπους. Τέλος, σημειώνουμε πως και εδώ βασικό χαρακτηριστικό της κατανόησης στην επικοινωνία μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, είναι η διάθεση και η προαίρεση των πιστών. Το μήνυμα τις περισσότερες φορές είναι κοινό για όλους τους πιστούς όμως η κατανόηση έχει υποκειμενικό χαρακτήρα και άρα διαφορετική αποδοχή.

8) Έλεγχος - Ανατροφοδότηση / Feed-back : Τέλος, το αποτέλεσμα που έχει επιφέρει το μήνυμα στον δέκτη με την επανάληψη της διαδικασίας, μεταφέρεται στον πομπό με τον μηχανισμό Ελέγχου και της Επαναπληροφόρησης, και εδώ τελειώνει η διαδικασία της Επικοινωνίας.

* Στην επικοινωνία του Κληρικού, η διαδικασία της Επαναπληροφόρησης και του Ελέγχου [δηλ. του αναστοχασμού, της κριτικής (γνώμες, απόψεις, σχόλια) και της (τελικής) ικανοποίησης του δέκτη-πιστού από το αποτέλεσμα που έχει επιφέρει το μήνυμα]είναι και πολύ σπάνια και πολύ δύσκολη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο Ιερέας επικοινωνεί με πολλούς αποδέκτες πολλών αντιλήψεων και με διαφορετικό κοινωνικό, οικονομικό, πολιτισμικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό είναι αρκετά δύσκολο να γνωρίζει το αποτέλεσμα της επικοινωνίας. Στις περιπτώσεις βέβαια της προσωπικής σχέσης είναι ευκολότερο να αντιληφθεί ο Κληρικός εάν και κατά πόσο το αποτέλεσμα της επικοινωνίας είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Οι Μορφές(Είδη, Διακρίσεις) και οι Τρόποι της Επικοινωνίας,

η Εκδήλωσή τους στην Ποιμαντική Διακονία/Διαποίμανση της Ενορίας.

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η επικοινωνία αποτελεί βασικό παράγοντα της καθημερινότητας των ανθρώπων. Οτιδήποτε και με όποιον τρόπο ζει ο άνθρωπος περιέχει επικοινωνία (κοινωνική διαδικασία, ανάπτυξη ανθρώπινων σχέσεων). Στην προσωπική, κοινωνική, πολιτική (πολιτικοποιημένη)ζωήτου ο κάθε ένας από μας επικοινωνεί. Επικοινωνούμε με πολλούς τρόπους και με πολλούς ανθρώπους. Ακόμα και η Σιωπή, η Κατανόηση, η Ενθάρρυνση, ο Διάλογος, η Συμφωνία, η Διαφωνία, το Χαμόγελο, το Άγγιγμα, η Αποδοχή ή και η Απόρριψη είναι τρόποι επικοινωνίας. Σε κάθε στιγμή της ζωής μας και σε κάθε λεπτό της καθημερινότητάς μας θέλοντας και μη, επικοινωνούμε.

Στη συνέχεια (καθώς και στο επόμενο κεφάλαιο), (α) θα καταγράψουμε τις βασικές μορφές(είδη) και τους τρόπους επικοινωνίας και (β) θα σχολιάσουμε σχετικά, καθώς και (γ) θα κλείνουμε την κάθε μορφή επικοινωνίας με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συναντάμε στη επικοινωνία των Κληρικών κατά την εκτέλεση των Ποιμαντικών τους καθηκόντων :

① Η Προφορική (Λεκτική) Επικοινωνία είναι η πιο συχνή επικοινωνία που έχουν οι άνθρωποι και ίσως η πιο δυνατή και ουσιαστική γιατί περιλαμβάνει όχι μόνον το λόγο αλλά τη φωνή, την ένταση και την ταχύτητά της. Η λεκτική είναι η κορυφαία και πολυπλοκότερη μορφή επικοινωνίας. Είναι το μέσο έκφρασης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ζωντανούς οργανισμούς. Την προφορική επικοινωνία, την πρόσωπο με πρόσωπο, τη συναντάμε παντού, σε φιλικές ή επαγγελματικές συζητήσεις, στην προσωπική μας ζωή και γενικότερα σε κάθε διαπροσωπική ή ομαδική επικοινωνία. Το γεγονός πως στην προφορική επικοινωνία υπάρχει η προσωπική επαφή του πομπού με τον δέκτη, την καθιστά ίσως και πιο αποτελεσματική.

Χαρακτηριστικά :1)Έχει ταχύτητα και αμεσότητα, 2) Προκαλεί το ενδιαφέρον των άλλων, 3) Είναι λιγότερο χρονοβόρα και έχει μικρότερο κόστος, 4) Επιτρέπει την άμεση επικοινωνία διπλής κατεύθυνσης, 5) Επιτρέπει την τροποποίηση και προσαρμογή των μηνυμάτων στις απαιτήσεις κάθε συζήτησης, 6) Προσαρμόζεται στις ανάγκες των ακροατών (πομπών),7) Συμπληρώνεται με μη λεκτικά μηνύματα, 8) Προσφέρει ευελιξία στην επικοινωνία, και, 9) Είναι στιγμιαία και δε διαρκεί στο χρόνο (ἔπεα πτερόεντα,ΟμήρουΙλιάδα,Ραψ. Α, 201).

Όσον αφορά τη μορφή της προφορικής επικοινωνίας στη ζωή του Ιερέα, είναι η πιο συχνή και ουσιαστική μορφή. Ο Κληρικός κυρίως εκφράζεται με τον προφορικό λόγο τόσο στην τέλεση των Ιερών Μυστηρίων που τελεί όσο και στην προσωπική του επικοινωνία με τους πιστούς. Ακόμα είναι γεγονός πως μέσα από τη διαδικασία Ελέγχου και Επαναπληροφόρησης (Feed-back)ο Κληρικός αντιλαμβάνεται άμεσα το αποτέλεσμα της επικοινωνίας. Όταν για παράδειγμα κηρύττει ο Ιερέας από την Ωραία Πύλη βλέπει την αντίδραση, τη συμπεριφορά, την αποδοχή, την αποδοκιμασία στα πρόσωπα των ανθρώπων που έχει απέναντί του και αυτό είναι πολύ σημαντικό και αποτελεσματικό.

② Η Γραπτή Επικοινωνία αποτελεί την έντυπη μορφή με την οποία μεταφέρεται το μήνυμα από τον πομπό στον δέκτη. Η γραπτή επικοινωνία δεν είναι ευέλικτη μορφή επικοινωνίας,έχει υψηλότερο κόστος και είναι περισσότερο χρονοβόρα (σε σχέση με την προφορική),είναι κατώτερη σε πλούτο πληροφοριών από την προφορική (το μήνυμα δε μπορεί να συμπληρωθεί με μη λεκτικά μηνύματα) καθώς ηαναπληροφόρηση είναι περιορισμένη έως μηδενική, ανύπαρκτη,και πάρα πολύ αργή. Ουσιαστικά μεταφέρονται αποκλειστικά όσα είναι διατυπωμένα στο μέσο μετάδοσηςπου διεξάγεται η γραπτή επικοινωνία δίχως την δυνατότητα διευκρινήσεων.Λείπουν δηλαδή από τη γραπτή επικοινωνία ακουστικά και συναισθηματικά ερεθίσματα και περιορίζονται μόνο στα οπτικά μηνύματα.

Πάρα ταύτα, η γραπτή επικοινωνία : 1)Είναι σαφής και περιεκτική, 2) Δίνει επισημότητα και κύρος στην επικοινωνία,3) Το μεταδιδόμενο μήνυμα είναι «μόνιμο» (Verba volant, scripta manent, Τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν) καιδιατηρείται αμετάβλητο στο χρόνο,4) Μπορεί να προετοιμαστεί προσεκτικά πριν να μεταβιβαστεί, και,5) Επιτρέπει την επισήμανση και διόρθωση λαθών πριν τη μετάδοση. Το μεταδιδόμενο μήνυμα μπορεί να αποθηκευθεί και να «διαβαστεί» οποιαδήποτε στιγμή, από τον παραλήπτη.

Στο πλαίσιο της γραπτής επικοινωνίας μπορούν να ενταχθούν : Οι επιστολές, οι γραπτές οδηγίες, τα ενημερωτικά δελτία, τα φυλλάδια, οι πίνακες ανακοινώσεων, τα περιοδικά, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail).

Επίσης, άλλοι προσφιλείς τρόποι με τους οποίους ο Κληρικός μέσα από την άσκηση της Ποιμαντικής του μέριμνας επικοινωνεί με τους πιστούς είναι (ως ο πιο ουσιαστικός τρόπος επικοινωνίας) αυτόν της Προσευχής, η διαπροσωπική σχέση, χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και κυρίως το διαδίκτυο/internet (εκτενής αναφορά θα γίνει παρακάτω, σε ιδιαίτερο κεφάλαιο).

Ο Κληρικός επικοινωνεί με το ποίμνιό του με κάθε δυνατό τρόπο, με το πώς μιλάει, πώς στέκεται, πώς χαμογελά, πώς προσεύχεται και γενικότερα με τον τρόπο που κινείται μέσα στην Κοινωνία. Ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας είναι η σπουδαιότητα και το μεγάλο προνόμιο που κατέχουν οι Κληρικοί να μπαίνουν στα σπίτια των ανθρώπων, κάτι που σε άλλες περιπτώσεις δεν είναι εύκολο να συμβεί.

Ο Κληρικός μπορεί να επικοινωνεί με διάφορους τρόπους και κυρίως με τη Μυστηριακή ζωή, σε προσωπικό, επαγγελματικό, οικογενειακό, κοινωνικό επίπεδο και σε κάθε έκφραση της ζωής των ανθρώπων, χωρίς να αφήνει καμιά πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας αναξιοποίητη.

Χαρακτηριστικά, (α) μετο γραπτό και το προφορικό κήρυγμα, (β) με τις επισκέψεις στα σπίτια των ανθρώπων, (γ) με τη χρήση του διαδικτύου, (δ) με την εκδήλωση προσωπικού ενδιαφέροντος και τέλος και ίσως πιο ουσιαστικά (ε) μετην τέλεση των Ιερών Μυστηρίων που γίνονται μέσα στο χώρο της Εκκλησίας.

Ακόμα αξίζει να αναφέρουμε πως ένας τρόπος επικοινωνίας είναι αυτός (στ) της «Τηλεφωνούσας Αγάπης», δηλαδή όταν ο Κληρικός με μία κίνηση αγάπης επικοινωνεί (με την ιδιότητα τουΠνευματικού Πατέρα, του Φίλου και Αδελφού, του Σύμβουλου και Συμπαραστάτη) με τους πιστούς μέσα από τηντηλεφωνική συσκευή, ασύρματη ή ενσύρματησυσκευή συνδιάλεξηςγια να τους δώσει κάποια συμβουλή καιευλογία. Η «Τηλεφωνούσα Αγάπη» είναι αυτή η επικοινωνία μέσω του τηλεφώνου η οποία μπορεί να προσφέρει μεγάλη στήριξη σε κάποιον άνθρωπο και η οποία, όχι μόνο από εμάς τους Ιερείς αλλά κι από συνεργάτες μας,έγινε και συνεχίζει να γίνεται στο έπακρο σ' αυτό το χρονικό διάστημα της πανδημίας, με μία κλήση, ένα μήνυμα αγάπηςεκφράζοντας και εξωτερικεύονταςτο πατρικό συναίσθημα συμπάθειας, φιλίας και στοργήςμε λόγια και πράξεις.

Η Ποιμαντική της Αγροτικής Ενορίας.

Η Ιερά Μητρόπολή μας έχει σήμερα στα διοικητικά της όρια διακόσιες είκοσι (220) Ενορίες που, ως επί το πλείστον, είναιημιαστικές και αγροτικές, ορεινές ή πεδινές. Στην Αγροτική Ενορία η σχέση των αγροτών με τη ζωή της Εκκλησίας, λόγω άγνοιας και έλλειψης χριστιανικής κατήχησης και αγωγής είναι σχετικά μικρή έως ελάχιστη. Οι περισσότεροι αγρότες και κτηνοτρόφοι διατηρούν την «εθιμική» εκκλησιαστική ζωή. Η σχέση τους με την Εκκλησία συνδυάζεται συνήθως με την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων και τις εποχιακές εορτές του γεωργικού έτους, κατά τις οποίες διοργανώνονται και τα γνωστά λαϊκά πανηγύρια, που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των χωρικών μας.

Μία ποιμαντική φροντίδα της Εκκλησίας στις αγροτικές Ενορίες θα πρέπει να επιδιώξει την ουσιαστικότερη και συνειδητότερη συμμετοχή των χωρικών στη ζωή της Εκκλησίας. Η Ποιμαντική μιας αγροτικής Ενορίας πρέπει να στρέφεται γύρω από δύο άξονες : την Οικογένειακαι την Κοινότητα. Ο Ιερέας-Ποιμένας της αγροτικής Ενορίας έχει το πλεονέκτημα και τη δυνατότητα να γνωρίζει κατ' όνομα καθεμιά οικογένεια και όλες μαζί τις οικογένειες του χωριού.

Το πλεονέκτημα και η δυνατότητα αυτή πρέπει να αξιοποιείται για την άσκηση σχετικής Ποιμαντικής, μαζί μετρίτα πρόσωπα (λαϊκούς), συνήθως με εθελοντές ενορίτες, που (μπροστάσε μια νέα κατάσταση πραγμάτων συνιστά νέο «παράδειγμα» και «ἀλλαγή ὀπτικῆς» τόσο για την επιστήμη της Ποιμαντικής όσο και για την τέχνη της Διαποιμάνσεως) είναι και αυτοί υπεύθυνοι, συνυπεύθυνοι για το ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας. Και αυτοί«ποιμαίνουν», αν όχι με την ιδιότητα του «ποιμένος», αλλά γιατί επιτελούν έργο πουαφορά στο ποίμνιο.ΟιΚληρικοί συναισθάνονται ότικαι αυτοί είναι κομμάτι του «Λαού» τουΘεού, συναισθάνονται και οι λαϊκοί ότιείναι μέλη του«βασιλείου ἱερατεύματος».Ούτε οιΚληρικοί θεωρούναποκλειστικότητα δική τους το«ποιμαίνειν», ούτε οι λαϊκοί απεκδύονταιπάσης ευθύνηςως προς τααφορώντα στην ποίμνη.

Δεν αποκλείεται, βέβαια, η ποιμαντική επίσκεψη του Εφημερίου στον οικογενειακό χώρο του σπιτιού(εφόσον αυτό του επιτραπεί), σε κατάλληλη εποχή, όταν η αγροτική οικογένεια είναι συγκεντρωμένη, ή η επίσκεψη των πιστών στο Γραφείο της Ενορίας, είναι μια εξαίρετη ευκαιρία ποιμαντικής εργασίας. Όλες οι γεωργικές κοινότητες της χώρας μας, σήμερα, άρχισαν να διοργανώνουν διάφορες κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις για το σύνολο των μελών τους. Οι εκδηλώσεις αυτές αναζωογονούν τις κοινότητες των χωριών της υπαίθρου και γίνονται αφορμή για μια επίσκεψη ή και μόνιμη επιστροφή όσων έχουν μεταναστεύσει εντός ή εκτός του ελληνικού χώρου.

Η Γραπτή Επικοινωνία, η Μη Λεκτική Επικοινωνία

και ο Ρόλος τους στην Ποιμαντική Διακονία.

Τη Γραπτή Επικοινωνία(τον γραπτό λόγο)στον χώρο της Εκκλησίας τη συναντάμε από πολύ νωρίς με τη συγγραφή των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης από τους Προφήτες. Το πρόσωπο εκείνο που ουσιαστικά καθιέρωσε τον τρόπο της γραπτής επικοινωνίας, υπήρξε ο Απόστολος Παύλος (5-68 μ.Χ.). Για να καταλάβουμε τον λόγο που ο Απ. Παύλος χρησιμοποίησε τα γραπτά κείμενα ας σημειώσουμε τα εξής: Ο Απ. Παύλος όργωσε τον τότε γνωστό κόσμο με σκοπό να μεταφέρει το μήνυμα του Ευαγγελίου. Δημιούργησε τις κατά τόπους Εκκλησίες, όπως της Θεσσαλονίκης, της Κορίνθου και άλλες.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Απ. Παύλος επικοινωνούσε με τους Χριστιανούς των περιοχών που πέρασε ήταν να τους στέλνει επιστολές. Μέσα από τις επιστολές ο Απ. Παύλος απαντούσε στα διάφορα ερωτήματά τους, έδινε λύσεις στα διάφορα προβλήματα που προέκυπταν και κυρίως ενίσχυε την Πίστη τους. Οι δεκατέσσερεις (14) Επιστολές που στάλθηκαν από τον Απ. Παύλο σε διάφορα μέρη της εποχής εκείνης συμπεριελήφθησαν στον Κανόνα της Αγίας Γραφής. Το ίδιο ισχύει και για τα τέσσερα (4) Ευαγγέλια που καταγράφονται πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Ιησού από τους Ευαγγελιστές και αποτελούν μέχρι και σήμερα τη βασική διδασκαλία της Εκκλησίας μας.

Όσον αφορά τη σημερινή πραγματικότητα της επικοινωνίας των Κληρικών μέσα από τον γραπτό λόγο, αναφέρουμε πως είναι όντως πολύ διαδεδομένος. Ένα παράδειγμα που συναντάμε σχεδόν σε όλες τις Ενορίες είναι (α) η ύπαρξη του πίνακα ανακοινώσεων στους οποίους ο Ιερέας αναρτά τις διάφορες ανακοινώσεις που έχει ως σκοπό,1ον) να ενημερώνονται οι Ενορίτες για τις δραστηριότητες και το πρόγραμμα της Ενορίαςκαι, 2ον) την συμμετοχή τους. Επίσης, (β) πολλές Ενορίες χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες και διαθέτουν Ιστοσελίδα και Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (e-mail) και μέσω αυτών ενημερώνονται οι πιστοί.

Για το τέλος αφήσαμε(γ) την έκδοση φυλλαδίων ή περιοδικών έντυπης ή ηλεκτρονικής μορφής που εκδίδουν πολλές Ενορίες και Ιεροί Ναοί. Μέσα από τα έντυπα αυτά ενημερώνουν τους αναγνώστες για διάφορα Θεολογικά θέματα και γίνονται γνωστές οι δραστηριότητες και τα νέα της Ενορίας.

③ Η Μη Λεκτική Επικοινωνία (Νοηματική επικοινωνία) χαρακτηρίζεται και ως «σιωπηρή γλώσσα». Περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με την ανθρώπινη επικοινωνία και δεν εκφράζονται προφορικά ή γραπτά. Για την εφαρμογή της μη λεκτικής επικοινωνίας απαιτείται οπτική επαφή μεταξύ πομπού (αποστολέα) και δέκτη (παραλήπτη). Χρησιμοποιείται συνοδευτικά με τη λεκτική επικοινωνία (ένα νεύμα, μία χειρονομία μπορούν να πουν πολλά περισσότερα, από πάρα πολλές λέξεις).

Ίσως η μη λεκτική επικοινωνία είναι η πιο συχνή επικοινωνία που συναντάμε στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Καθώς είναι πιο αυθόρμητη από τη λεκτική και μπορεί να υποκαταστήσει ή να συμπληρώσειτη λεκτική. Σε αυτού του είδους την επικοινωνία (τη μη λεκτική) μεταβιβάζονται περισσότερο έννοιες παρά λέξεις, γι' αυτό είναι λιγότερο σαφής από τη λεκτική (Ο ακροατής θα πρέπει να είναι «υπομονετικός» κατά την αποκωδικοποίηση ενός μηνύματος και να συνθέτει τα συμπεράσματά του από τη συνολική εικόνα που δίνει ο αποστολέας). Η μη λεκτική επικοινωνίαεκφράζει καλύτερα τα συναισθήματα, ενώ ο αποστολέας ελέγχει καλύτεραμια συζήτηση και γενικά την επικοινωνία.

Η μη λεκτική επικοινωνία συντελείται με (α) στάσεις και τις κινήσεις του σώματος, (β) τις εκφράσεις του προσώπου (συσπάσεις των μυών: μετώπου, φρυδιών, ματιών, μύτης) και (γ) με όλα τα ανθρώπινα στοιχεία που γίνονται συνειδητά ή ασυνείδητα (π.χ.η παραγλώσσα : τονικότητα των λέξεων, αλλοίωση του τόνου της φωνής, ταχύτητα ομιλίας κ.ο.κ.).

Το πιο εκφραστικό σημείο του προσώπου είναι τα μάτια, που χωρίς να μιλούν πολλές φορές λένε πολλά,δείχνουν ειλικρίνεια και δυναμισμό ή ανειλικρίνεια, αμηχανία, ή και απόκρυψη της αλήθειας. Οι φυσικές κινήσεις και γενικότερα η γλώσσα του σώματος επίσης ανήκουν στα υψηλά εκφραστικά στοιχεία. Η πιο συχνή ανθρώπινη μη λεκτική επικοινωνία είναι η χειραψία που όλοι μας πολλές φορές της ημέρας και με πολλούς ανθρώπους, καθημερινά έχουμε.

(δ) Άλλες μορφές μη λεκτικής επικοινωνίας είναι η οπτική επαφή η οποία εκφράζει την θέληση για επικοινωνία, το κάθισμα στην άκρη της καρέκλας το οποίο υποδηλώνει νευρικότητα ή ανυπομονησία και το σταύρωμα των χεριών το οποίο μπορεί να σημαίνει απροθυμία στο να συνεχιστεί η συζήτηση.

Η παρουσία της μη λεκτικής επικοινωνίας είναι συχνή στη ζωή των Κληρικών. Όπως ήδη αναφέραμε στο κεφάλαιο «Η Διαδικασία της Επικοινωνίας»(σελ. 7-10) ο Ιερέας πολλές φορές με κινήσεις όπως για παράδειγμα με την Ευλογία του χεριού του μεταφέρει το μήνυμα της ειρήνης στους πιστούς. Μέσα στη Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας κατά την τέλεση των Μυστηρίων είναι πολλές οι φορές που συναντάμε τέτοιου είδους επικοινωνία. Άλλη μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η υπόκλιση που γίνεται για να δηλώσει την ευλάβεια και την αποδοχή των τελουμένων (των όσων διαδραματίζονται ή συνέβησαν). Επίσης, στην προσωπική σχέση του Κληρικού και κυρίως στο Μυστήριο της Εξομολογήσεως, πολλές φορές εκφράζουμε με τις κινήσεις του σώματος τη συμπάθειά μας και την κατανόηση σε όσα οι πιστοί εκμυστηρεύονται στον Ιερέα.

Χαρακτηριστικά η ζεστή αγκαλιά, ένα χαμόγελο, ένα χάδι, ένα δάκρυ, η στάση ευλάβειας ακόμα και η αμφίεση, είναι παράμετροι της μη λεκτικής επικοινωνίας και πως όλα αυτά είναι δυνατά εργαλεία στα χέρια του Ιερέα. Η μη λεκτική επικοινωνία αποτυπώνεται στις κινήσεις του σώματος, στην έκφραση του προσώπου και κυρίως στην καθαρότητα του βλέμματος. Ιδίως στην επικοινωνία με τη νεολαία, η μη λεκτική επικοινωνία έχει ακόμα μεγαλύτερη σπουδαιότητα. Οι νέοι σήμερα που έχουν πολλή άρνηση και καχυποψία δεν χρειάζονται κηρύγματα και πολλά λόγια, απλά μόνο αγάπη και κατανόηση που κυρίως εκφράζεται μέσα από τη μη λεκτική επικοινωνία. Τέλος, η μη λεκτική επικοινωνία έχει τη δική της σημασία και σπουδαιότητα στην Ποιμαντική Διακονία μιας και με μια κίνηση, μια έκφραση του προσώπου μπορεί να είναι πιο σημαντική από ένα κήρυγμα.

Τέλος, μια χαρακτηριστική, καθημερινή στιγμή, μη λεκτικής επικοινωνίας, στη ζωή των Κληρικών είναι όταν οι πιστοί πλησιάζουν τους Ιερείς και ασπάζονται το χέρι τους ζητώντας την ευχή και την ευλογία τους. Αυτή η κίνηση είναι πολύ σημαντική και ουσιαστική στη ζωή της Εκκλησίας μας, διότι ο Ιερέας προσφέρει το χέρι που αγγίζει τον Χριστό και όχι το δικό του και ουσιαστικά μεταφέρει όχι την δική του ευχή αλλά την ευχή και την ευλογία του Χριστού.

Βασικές Αρχές (Αποτελεσματικής) Επικοινωνίας

και Διαπροσωπικών Σχέσεων .

Στο σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό και ωφέλιμο για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία του Κληρικού με τους ενορίτες του να γνωρίζουμε τις βασικές Αρχές της επικοινωνίας και, όσο είναι δυνατόν, να τις τηρούμε. Να σημειώσουμε πως οι βασικές αυτές Αρχές καλό θα είναι να διέπουν την κάθε είδους επικοινωνία μας είτε πρόκειται για την προφορική είτε τη γραπτή επικοινωνία μας. Το ίδιο ισχύει σχετικά με την ποιότητα και το περιεχόμενο της επικοινωνίας μας, δηλαδή να τηρούνται οι Αρχές όταν επικοινωνούμε με έναν φίλο ή όταν βρισκόμαστε σ' ένα συνέδριο/σύναξη ή όταν κάνουμε μια υπηρεσιακή αναφορά στον εργασιακό μας χώρο, την Μητρόπολη.

Η ορθή εξέλιξη της επικοινωνίας ως μορφής κοινωνικής αλληλεπίδρασης διέπεται από ένα Σύστημα Αρχών, οι οποίες κινούνται στο πλαίσιο της Κοινωνικής Ψυχολογίας.

Οι βασικότερες Αρχές που επηρεάζουν τις σχέσεις μεταξύ των επικοινωνούντων μερών (πομπού-Εφημερίου και δεκτών-Ενοριτών) και διέπουν την επικοινωνία είναι οι εξής :

1η. Η Αρχή του Αμοιβαίου Σεβασμού και Θέλησης για κοινωνική βελτίωση.

Ο σεβασμός στο πρόσωπο του συνομιλητή μας είναι η βασική προϋπόθεση για την επικοινωνία. Η ομαλή κοινωνική συμβίωση και η ανάπτυξη ομαλών ανθρωπίνων σχέσεων «απαιτούν» τον αμοιβαίο σεβασμό των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό και στην επικοινωνία, η οποία εξυπηρετεί και διασφαλίζει τα θέματα αυτά, πρέπει να κυριαρχεί ο αμοιβαίος σεβασμός.

⁂ Την παρούσα Αρχή στο πλαίσιο της Εκκλησιαστικής επικοινωνίας θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε Ευαγγέλιο ή Δόγμα, ως αδιαπραγμάτευτη αξία. Ο Χριστός πάντοτε αντιμετώπιζε και επικοινωνούσε με πολύ σεβασμό με όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα της κοινωνικής τους θέσης, των θρησκευτικών τους αντιλήψεων, της αγιότητας ή αμαρτωλότητάς τους. Είναι πολλές και χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις που ο Χριστός δεν δίστασε να μιλήσει με Εθνικούς, με πολύ αμαρτωλούς, με εκδιδόμενες γυναίκες, με φανατικούς. Πάντα με πολύ σεβασμό, με γαλήνη και χαρά.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο οφείλουν και οι Κληρικοί να επικοινωνούν με τους ανθρώπους επιδεικνύοντας πάντα σεβασμό στα πρόσωπα των άλλων. Όχι μόνον σε εκείνους που είναι κοντά μας και αποδέχονται την διδασκαλία της Εκκλησίας αλλά και με όλους εκείνους που διαφωνούν ή αμφισβητούν το λόγο μας. Φαινόμενα έλλειψης σεβασμού, φανατισμού και συγκρούσεων είναιανάρμοστα,αχαρακτήριστακαι ξένα με την αποστολή των Ιερέων.

2η. Η Αρχή του Σκοπού.

Η Αρχή αυτή βασίζεται στην κοινή αντίληψη ότι οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας πρέπει να έχει συγκεκριμένο σκοπό. Αν ο σκοπός δεν έχει προσδιορισθεί με σαφήνεια, τότε η επικοινωνία θα είναι οπωσδήποτε ατελής.

⁂Όσον αφορά στο σκοπό που υπάρχει στην επικοινωνία ενός Κληρικού ας σημειώσουμε τα εξής : α) Ένας Κληρικός επικοινωνεί με τους πιστούς στα πλαίσια των Μυστηρίων που τελεί στο χώρο της Εκκλησίας ( Γάμος, Βάπτιση, Κηδεία κ.α.). Σε αυτού του είδους τις περιπτώσεις ο σκοπός είναι συγκεκριμένος, οροθετημένος και αδιαπραγμάτευτος. β) Σε όλες τις άλλες μορφές επικοινωνίας που έχει ο Ιερέας στην άσκηση της Διακονίας του ο σκοπός ποικίλει ανάλογα με τον λόγο της επικοινωνίας. Έτσι στην περίπτωση της Εξομολόγησης, ο σκοπός είναι να δοθεί η άφεση των αμαρτιών στον εξομολογούμενο. Όλες σχεδόν οι μορφές επικοινωνίας ενός Κληρικού έχουν πνευματικό προσανατολισμό. Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε είναι πως βασικός σκοπός στην επικοινωνία του Ιερέως είναι να βοηθήσει και να ξεκουράσει τον άνθρωπο που προστρέχει σε αυτόν και γ) Ο Κληρικός επικοινωνεί καθημερινά και σε προσωπικό επίπεδο μέσα στην οικογένειά του, στα καταστήματα που πηγαίνει για να ψωνίσει και σε κάθε περίπτωση με την οποία δραστηριοποιείται στο χώρο της προσωπικής του ζωής. Εδώ ο σκοπός είναι ανάλογος του περιεχομένου που θέλει ο άνθρωπος - Ιερέας. Υπάρχει όμως μια άποψη που είναι χρήσιμη να την μνημονεύσουμε πως ο Κληρικός δεν έχει προσωπική ζωή. Ότι δηλαδή αυτό που κυριαρχεί στο πρόσωπο του Ιερέα είναι η Ιερατική του υπόσταση. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχει οικογένεια, σύζυγο, παιδιά, ούτε βεβαίως σημαίνει πως ο Ιερέας δεν ψωνίζει από τα καταστήματα ή δεν μπορεί να πάει να πιει έναν καφέ σε κάποιο μαγαζί. Αυτό που υποστηρίζει η άποψη αυτή είναι πως : Ο Ιερέας σε κάθε στιγμή και σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς του πρέπει να συμπεριφέρεται σαν Ιερέας, να μιλάει, να επικοινωνεί και να εκφράζεται μέσα από την Ιερατική του υπόσταση.

3η. Η Αρχή της Ειλικρίνειας.

Μια άλλη βασική Αρχή, για να είναι αποτελεσματική η επικοινωνία, είναι η Αρχή της Ειλικρίνειας [«τὸ ναὶ ναὶ καὶ τὸ οὒ οὔ» (Β' Κορ. 1, 17)]. Η ειλικρίνεια είναι μια αρετή που δημιουργεί εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες σχέσεις και έτσι επιτυγχάνεται η κοινωνική βελτίωση των ανθρώπων που επικοινωνούν.

⁂Σχετικά με την Αρχή της Ειλικρίνειας στην επικοινωνία του Κληρικού θα αναφέρουμε ένα ρητό που λέγεται στο χώρο της Εκκλησίας που λέει πως «Χείλη ἱερέως οὐ ψεύδονται». Δηλαδή είναι αδιανόητο να χρησιμοποιεί ο Ιερέας ψεύδη στην επικοινωνία του, «ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ ναί, οὒ οὔ· τὸ δὲ περισσὸν τούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ ἐστιν.»(Ματθ. 5,37).

Είναι πολύ λυπηρό το φαινόμενο του ψέματος από χείλη Ιερέως. Αν αυτό συμβαίνει και γίνει αντιληπτό από τους πιστούς είναι πολύ θλιβερό και απογοητευτικό. Με τον τρόπο αυτό χάνεται το κύρος και η αξιοπιστία του Κληρικού. Γίνεται ο Ιερέας αιτία σκανδάλου. Ακόμα και σε δύσκολες περιπτώσεις είναι προτιμότερη η αλήθεια και η ειλικρίνεια. Στους Ιερείς δεν έχουν τόπο τα μικρά ή τα κατά συνθήκη ψέματα. Ο Ιερέας είναι Λύχνος Φωτεινός, γίνεται Λιμάνι Σωτηρίας για τους πιστούς. Είναι παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή και αυτό θα συμβεί εάν ο Ιερέας δεν είναι ειλικρινής.

4η. Η Αρχή της Σαφήνειας και της Απλότητας.

Μια άλλη Αρχή που συμβάλλει στην πιο αποτελεσματική επικοινωνία είναι αυτή της Σαφήνειας και της Απλότητας. Να είναι δηλαδή το μήνυμα που θα σταλεί από τον πομπό (Ιερέα) στον δέκτη (πιστό) όσο γίνεται πιο σαφές, πιο κατανοητό και απλό. Να μην είναι σύνθετο, πολύπλοκο και μπερδεμένο.

⁂ Η Αρχή της Σαφήνειας και της Απλότητας στην διαδικασία της επικοινωνίας του Κληρικού φαίνεται εκ πρώτης όψεως να μην έχει ισχύ. Αυτό γίνεται κατανοητό από το γεγονός πως όλα όσα τελούνται στον χώρο της Εκκλησίας ονομάζονται Μυστήρια. Είναι κάτι δηλαδή που δεν φαίνεται, που δεν είναι αντιληπτό. Είναι δύσκολο να περιγράψεις με σαφήνεια και απλότητα το μεγαλείο του Θεού.

Στις περιπτώσεις που ο Ιερέας επικοινωνεί με τους ενορίτες του πρέπει να λαμβάνει υπόψη του την συγκεκριμένη αρχή. Να είναι απλός στους τρόπους, στην επικοινωνία του και στην εν γένει συμπεριφορά του. Τα δε μηνύματα που θέλει να μεταφέρει, να προσέχει να είναι κατανοητά και να γίνονται αντιληπτά από τους δέκτες-πιστούς. Σημαντική θέση στην διαδικασία της επικοινωνίας έχει το μορφωτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο των ανθρώπων που επικοινωνούν με τον Κληρικό. Αυτό είναι ένα γεγονός και μια αλήθεια που πρέπει πολύ να προσεχθεί. Θα πρέπει δηλαδή ο Ιερέας να γνωρίζει ποιους έχει απέναντί του και ανάλογα να προσαρμόζει τον λόγο του, τον τρόπο του, και το περιεχόμενο της επικοινωνίας του. Αλλιώς θα μιλήσει στα παιδιά του δημοτικού, διαφορετικά στους εφήβους και στους νέους, με διαφορετικό τρόπο στους ενήλικες και αλλιώς π.χ. σε ένα συνέδριο της επιστημονικής κοινότητας (θεολόγων ή μη).

5η. Η Αρχή της Καλής Θέλησης και της Πειστικότητας.

Στην Αρχή της Καλής Θελήσεως εκφράζεται η καλή πίστη και η θετική εκ των προτέρων διάθεση του πομπού (Ιερέως) στη διαδικασία της επικοινωνίας και συγκεκριμένα στη μεταφορά του μηνύματος.

⁂Τη συγκεκριμένη αρχή στην επικοινωνία του Κληρικού θα την εξετάσουμε χωριστά. Όσο αφορά την Αρχή της Καλής Θέλησης να σημειώσουμε πως όντως είναι σημαντικό, ίσως και δεδομένο ο Ιερέας να εκφράζεται και να συμπεριφέρεται με καλή διάθεση, με θετική στάση, με αγάπη και χαρά. Στο σημείο αυτό να κάνουμε μια σημαντική επισήμανση. Αν ο Ιερέας δεν αγαπάει το Λειτούργημά του, αν δεν έχει μεράκι γι'αυτό που κάνει, εάν μη γένοιτο αισθάνεται αγγαρεία το ράσο που φοράει ή εάν σε τελική ανάλυση έγινε Κληρικός για επαγγελματική αποκατάσταση και μόνον, μάλλον η καλή θέληση δεν θα είναι δεδομένη. Το ίδιο ισχύει για όλους τους ανθρώπους αναφορικά με αυτό που κάνουν. Μάλλον όμως στην περίπτωση των Κληρικών έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο γιατί η Ιερατική Διακονία και επικοινωνία έχει να κάνει με ανθρώπους.

Σχετικά με την Αρχή της Πειστικότητας έχουμε να σημειώσουμε τα εξής : α) Είναι γεγονός πως ο Κληρικός πρέπει να υποστηρίζει ή μάλλον να βιώνει πρώτος εκείνος όλα αυτά που επιθυμεί να μεταφέρει μέσω της προσευχής και της πίστης του στους ανθρώπους. Η στάση του δηλαδή να είναι σοβαρή, να είναι ακέραιος έτσι ώστε να δημιουργεί το αίσθημα της εμπιστοσύνης στους πιστούς της Ενορίας του. β)Από την άλλη μεριά όμως υπάρχει ένας κανόνας που ο ίδιος ο Χριστός έθεσε ως προϋπόθεση της πνευματικής ζωής όταν είπε πως «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν» (Λουκ. 9, 23)δηλαδή όποιος θέλει να Τον ακολουθήσει. Στα θέματα της Πνευματικής ζωής δεν χωράει πειστικότητα και εξαναγκασμός. Το αποτέλεσμα της επικοινωνίας του Κληρικού πρέπει να είναι προϊόν της ελεύθερης βούλησης του δέκτη-πιστού, δίχως πίεση και εξαναγκασμό. Με βάση αυτήν την πολύ σημαντική παρατήρηση θα λέγαμε πως η Αρχή της Πειστικότητας στην επικοινωνία του Κληρικού έχει περιορισμένη ισχύ ή (καλύτερα) διαφορετική έννοια.

6η. Η Αρχή της Συντομίας και της Πληρότητας των μηνυμάτων.

Η Αρχή της Συντομίας υπαγορεύει τη μεταφορά του μηνύματος από τον πομπό στον δέκτη με όσο το δυνατόν λιγότερες φράσεις ή λέξεις. Να αποφεύγονται δηλαδή οι περιττές εκφράσεις, οι δυσνόητες λέξεις και να υπάρχει πάντα η προσοχή του αποστολέα να μην ξεφύγει στη διαδικασία από τον σκοπό του, που είναι ο λόγος για τον οποίο επικοινωνεί.

⁂ Ό,τι όμως αφορά την επικοινωνία του Κληρικού στην Ποιμαντική επικοινωνία του και σε ό,τι έχει σχέση με την τέλεση των Ακολουθιών και των Μυστηρίων είναι δεδομένο το περιεχόμενο και η έκταση της επικοινωνίας. Για να είμαστε ειλικρινείς είναι μάλλον λίγο μακροσκελείς αυτές οι διαδικασίες με αποτέλεσμα να κουράζουν και ίσως να απωθούν τους ανθρώπους. Εκτός Μυστηρίων και Ακολουθιών εκεί θα πρέπει ο Ιερέας να ακολουθεί τη συγκεκριμένη αρχή, να είναι σύντομος, αλλά και να μεταφέρει όλα όσα θέλει με πληρότητα χωρίς να κουράζει και δίχως να δημιουργεί δυσφορία στους συνομιλητές του.

Στο πλαίσιο της επικοινωνίας τα διάφορα άτομα ασκούν κάποιο ρόλο ανάλογα α) με το αντικείμενο-θέμα της επικοινωνίας, β) με τη θέση(πομπού, δέκτη) την οποία κατέχουν στο πλαίσιο της επικοινωνίας, γ) με τον σκοπό που επιδιώκουν (πληροφόρηση, παρακίνηση)κ.ο.κ. Από την άποψη αυτή πρέπει τα άτομα που επικοινωνούν να προσαρμόζουν τη στάση τους και την όλη μορφή της επικοινωνίας στις απαιτήσεις του ρόλου τον οποίο παίζουν σε κάθε περίπτωση. H παραπάνω άποψη είναι σημαντική για κάθε είδους επικοινωνία των ανθρώπων, εξαιρετικά όμως στη δική μας περίπτωση αποκτά ακόμα πιο ουσιαστική θέση, μιας και η επικοινωνία κατά την άσκηση των Ποιμαντικών καθηκόντων ενός Κληρικού παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η παρουσία, η θέση και ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνεί ο Ιερέας χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Εδώ να σημειώσουμε ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται τον Κληρικό ως κάτι διαφορετικό λες και προέρχεται από έναν άλλο πλανήτη. Επίσης, υπάρχει το ενδεχόμενο όταν η σχέση του Κληρικού με τους πιστούς δεν είναι ισορροπημένη νομίζοντάς τον ως αυθεντία ή αλάθητο, κάτι που σαφώς είναι λάθος. Το φαινόμενο αυτό ίσως συνέβαινε περισσότερο τα παλιά χρόνια που το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων ήταν σχετικά χαμηλό και εάν ο Ιερέας είχε έστω μια βασική μόρφωση τον υπερεκτιμούσαν.

Επειδή στην εποχή μας έχουν αλλάξει πολλά ευτυχώς, και το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων έχει σημαντικά βελτιωθεί καθώς και με την παρουσία των νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερα η χρήση του διαδικτύου έγινε καθημερινότητα, είναι επιτακτική η ανάγκη να είναι ο Ιερέας ενημερωμένος σε ένα ευρύ φάσμα γνώσεων και σε μια μεγάλη σειρά θεμάτων και προβληματισμών. Ακόμα το πεδίο ενδιαφέροντος των θεμάτων που απασχολεί πλέον τους Κληρικούς έχει τα τελευταία χρόνια διευρυνθεί. Έχουν εισέλθει στο χώρο της Ποιμαντικής νέα δεδομένα και νέες αναζητήσεις. Θα αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, αυτό της Βιοηθικής. Είναι όλα εκείνα τα προβλήματα που προκύπτουν και οι απαντήσεις που πρέπει να δώσει η Εκκλησία σχετικά με θέματα μεταμοσχεύσεων, τεχνικής αναπαραγωγής, διακοπή κυήσεως, καύση των νεκρών κ.α. Όλα αυτά τα επίκαιρα και καυτά θέματα τα πιο παλιά χρόνια δεν ήταν στις αναζητήσεις και στους προβληματισμούς της Εκκλησίας όμως σήμερα είναι σε καθημερινή βάση το περιεχόμενο της επικοινωνίας.

Για τους παραπάνω λόγους και για την ουσιαστικότερη επικοινωνία στην Ποιμαντική Διακονία ο Κληρικός της σημερινής πραγματικότητας πρέπει πριν να επικοινωνήσει και πέρα από τις βασικές Αρχές, που καλό είναι να τηρήσει, να εντοπίσει κάποια θέματα όπως :

• Να γνωρίζει τους αποδέκτες-πιστούς στους οποίους αναφέρεται (Απαιτείται η κατανόηση του φυσικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος που αφορά την επικοινωνία).

• Να έχει πλήρη γνώση του σκοπού (του λόγου, την αιτία) της επικοινωνίας (Πρέπει να προηγείται η μελέτη του σκοπού για τον οποίο γίνεται η επικοινωνία).

• Να γνωρίζει το αντικείμενο-θέμα για το οποίο επικοινωνεί.

• Να παρουσιάζει πλήρη (ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη) εικόνα του θέματος.

• Να αναμένει αντιρρήσεις και διαφωνίες (Για να επικοινωνεί κάποιος πρέπει πρώτα απ' όλα να είναι ένας καλός ακροατής).

• Να διασφαλίζει την αξιοπιστία του μηνύματος (ικανότητα επαρκών απαντήσεων) που πρέπει να είναι σημαντικό τόσο βραχυχρόνια όσο και μακροπρόθεσμα.

ΤαΕμπόδια στην Αποτελεσματική Επικοινωνία

στον Χώρο της Εκκλησίας και της Ενορίας.

Α)Τα Εμπόδια στην Επικοινωνία και η Εκδήλωση-Έκφρασή τους στην Ποιμαντικήστον Χώρο της Εκκλησίας.

Πολλές είναι οι δυσκολίες που συναντά ο άνθρωποςσε κάθε είδους επικοινωνία. Η επικοινωνία με τα πρόσωπατης οικογένειάς του, με τους συνεργάτες του στο χώροεργασίας του, με τον πνευματικό του, ακόμα και με τον ίδιοτου τον εαυτό δεν είναι δεδομένη. Μπορεί να έχει επικοινωνίααλλά να είναι κακής ποιότητας ή να μην επικοινωνείκαθόλου. Πολλές αιτίες εμποδίζουν τη σωστή και ωφέλιμηεπικοινωνία. Άλλες αιτίες είναι εσωτερικές, προέρχονται απόαυτόν και άλλες οφείλονται στους άλλους.

Είναι νομίζουμε αντιληπτό πως η διαδικασία της επικοινωνίας των Κληρικών, κατά την άσκηση των Ποιμαντικών τους καθηκόντων παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα εμπόδια στην επικοινωνία είναι πολλά και έχουν να κάνουν με όλο το φάσμα της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας. Αφορούν σε φυσικά φαινόμενα όπως για παράδειγμα ένας θόρυβος, έως πνευματικά και ψυχολογικά φαινόμενα όπως συναισθηματικές φορτίσεις ή συμπεριφορές μη ισορροπίας των ανθρώπων. Ας δούμε όμως αναλυτικά τα εμπόδια αυτά :

1├Κοινά Πεδία Εμπειριών-Βιωμάτων (κ.α.).Το σημαντικότερο ίσως εμπόδιο στην επικοινωνία είναι η διαφορετικότητα των συναλλασσομένων σε αυτήν. Αν ο Κληρικός και ο πιστός έχουν τελείως διαφορετικές εμπειρίες και βιώματα τότε η επικοινωνία θα είναι δύσκολη και με αμφίβολα αποτελέσματα. Όσο πιο κοντά(α)σε βιώματα,(β) σε διανοητικό επίπεδο, (γ) σε ψυχοκινητικό και συναισθηματικό πεδίο είναι ο πομπός με τον δέκτη τόσο πιο ολοκληρωμένη και επιτυχής θα είναι η επικοινωνία. Το εμπόδιο αυτό έρχεται να ενισχύσει η διαφορά των πολιτισμών, της κουλτούρας και της παράδοσης των ανθρώπων σε διάφορες περιοχές. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις οι παραδόσεις ποικίλουν ακόμα και σε πολύ κοντινές περιοχές. Για να αντιμετωπισθεί το εμπόδιο αυτό χρειάζεται να γνωρίζουμε όσο το δυνατό πιο καλά τον δέκτη και να έχουμε υπολογίσει τις δικές του ικανότητες, ιδιαιτερότητες και τα βιώματά του.

Το εμπόδιο αυτό στον χώρο της Εκκλησίας είναι πολύ συχνό και αρκετά δύσκολο. Αυτό οφείλεται ίσως στην αντίληψη που έχουν αρκετοί σχετικά με την διαφορετικότητα των Ιερέων. Αισθάνονται δηλαδή τους Κληρικούς σαν κάτιτελείως (σε απόλυτο και πλήρη βαθμό)διαφορετικό από αυτούς. Ακόμα κάτι που συμβαίνει και μεγενθύνει το πρόβλημα αυτό είναι το γεγονός πως ο Κληρικός επικοινωνεί με ένα ευρύ κοινό, με πολλές διαφορές και αντιλήψεις. Επικοινωνεί με ανθρώπους σχετικούς με την Εκκλησία, αλλά επικοινωνεί και με άσχετους ή ακόμα και αρνητικά διακείμενους προς την Εκκλησία. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός και να προσαρμόζει την επικοινωνία του σχετικά με τον συνομιλητή του. Είναι υπαρκτό βέβαια και το ενδεχόμενο να υπάρχει η δική μας δυσκολία να επικοινωνήσουμε με ανθρώπους που είναι αρνητικοί. Μας είναι πιο εύκολο και βολικό να επικοινωνούμε με τους δικούς μας. Ίσως κάποιοι να βλέπουν παντού εχθρούς. Έτσι όμως αποτυγχάνουμε στην αποστολή μας.

 2├Προβολή Κύρους. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της επικοινωνίας είναι το κύρος του πομπού (του Ιερέως) καθώς και η αξιοπιστία του μηνύματος. Το πρόβλημα αυτό το συναντάμε όταν δεν τηρείται η Αρχή του Αμοιβαίου Σεβασμού.

Αυτό κυριαρχεί στον χώρο της Εκκλησίας κυρίως γιατί συγχέουν τον πομπό που είναι ο Ιερέας, την αξιοπιστία και το κύρος του, με το μήνυμα που δεν είναι άλλο από το μήνυμα που έφερε ο Χριστός. Ο Ιερέας δεν είναι αντιπρόσωπος του Θεού. Πολλές φορές ακούγεται η έκφραση «Γιατί να πάω στην Εκκλησία, αφού και οι Ιερείς είναι χειρότεροι». Μπερδεύουν άθελά τους ή όχι, το πρόσωπο του Κληρικού με την αξία της Εκκλησίας, με έντονο (πολλές φορές) αντιεκκλησιαστικό και αντικληρικό πνεύμα.

Σαφώς το κύρος και η αξιοπιστία του Ιερέα έχουν σημαντική θέση στην διαδικασία της Ποιμαντικής επικοινωνίας. Δεν μειώνεται όμως, ούτε και χάνεται η αξία του μηνύματος του Χριστού από την αμαρτωλότητα του Ιερέα, ούτε και το αντίθετο. Αυτό βέβαια για να γίνει αντιληπτό χρειάζεται πνευματικό υπόβαθρο και Εκκλησιαστική παιδεία που λίγοι διαθέτουν και ακόμα πιο λίγοι έχουνε υγιή πνευματική αντίληψη.

Για τους παραπάνω λόγους ο Ιερέας πρέπει να προσέχει πολύ τη ζωή του, να είναι καθαρή (αμέμπτου ηθικής,καθαρότητα βίου), ακηλίδωτη από ρύπους (αισχρότητα και ανηθικότητα), έτσι ώστε να είναι πρόσωπο εμπιστοσύνης και να αποπνέει κύρος και θετικά συναισθήματα σε όλους τους ανθρώπους. Άλλωστε μια προϋπόθεση για να χειροτονηθεί κάποιος άνδρας Κληρικός είναι η λεγόμενη«ἔξωθεν καλὴ μαρτυρία»και πληροφορία,η καλή φήμη και υπόληψη. Να έχουν δηλαδή οι γνωστοί του,και όχι μόνο (δηλ. ο κοινωνικός περίγυρος), καλή εικόνα και γνώμη για τον υποψήφιο Ιερέα, «εἴ γε ὁ βίος αὐτῶν ὀρθός ἐστι καὶ μηδὲν τούτοις ἀντίκειται»[Κανώνιβ´ (12)ΘεοφίλουΑρχιεπισκόπουΑλεξανδρείας(+412)]. Αυτό σημαίνει να είναι πρόσωπο σοβαρό, να μην έχει διαπράξει στο παρελθόν πράξεις παράνομες και να έχει καθαρό ποινικό μητρώο. Όλα αυτά σαν δικλίδες ασφαλείας που θα εξασφαλίζουν την εντιμότητα και το κύρος του Κληρικού.

 3├Γλωσσικά Προβλήματα. Γλωσσικά προβλήματα είναι αυτά που δημιουργούνται από τις γλωσσικές διαφορές των ανθρώπων. Αυτό ιδίως στις μέρες μας είναι πολύ συχνό λόγω της εξέλιξης της γλώσσας και της χρήσης διαφόρωνσύντομων φράσεων-μηνυμάτων(σλόγκαν/slogan) και ιδιωμάτων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι και δεν είναι κατανοητά από όλους. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε το γλωσσικό χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στους νέους και σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να υπάρχει κοινό σημείο στα γλωσσικά θέματα και να είναι πιο αποτελεσματική η διαδικασία της επικοινωνίας.

Το ζήτημα αυτό είναι ίσως η μόνιμη δικαιολογία και όχι άδικα που κρατά τους ανθρώπους και ιδίως τους νέους μακριά από την Εκκλησία. Η χρήση της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας που επιλέγει να χρησιμοποιεί η Εκκλησία, δημιουργεί πρόβλημα στην κατανόηση των εννοιών και των μηνυμάτων που θέλουν να στείλουν οι Κληρικοί στους πιστούς. Ιδίως στην εποχή μας που την εκμάθηση των Αρχαίων Ελληνικών δεν την επιλέγουν πολλοί μαθητές λόγω της τεχνολογικής κατεύθυνσης που έχουν, η δυσκολία αυτή γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Αυτό είναι ένα θέμα σημαντικό που πρέπει η Εκκλησία να αντιμετωπίσει.

Β)ΔιάφορεςΠεριπτώσεις Εμποδίων στην Επικοινωνία, εκτός των τειχών της Εκκλησίας, από την οπτική γωνία της Ποιμαντικής.

Όσον αφορά την επικοινωνία του Κληρικού εκτός, μακράν,των όριων του χώρουτης εκκλησίας (του Ιερού Ναού) και εκτός της τελέσεως των Μυστηρίων εκεί τα πράγματα είναι διαφορετικά. Παλαιότερα ίσως να χρησιμοποιούσαν οι Ιερείς ξύλινη γλώσσα και δυσνόητη, μα στην εποχή μας είναι διαφορετικά. Ιδίως οι νέοι σε ηλικία Ιερείς επικοινωνούν δίχως πρόβλημα και δυσκολία με τους πιστούς και κυρίως με τη νεολαία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου, που είχε χάρισμα επικοινωνίας με τους νέους και τεράστια αποδοχή και δημοτικότητα από τη νεολαία σε Πανελλαδικό επίπεδο.

 4├Επιλεκτικότητα. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα στη διαδικασία της επικοινωνίας είναι όταν ο δέκτης λειτουργεί επιλεκτικά και αντιλαμβάνεται και κυρίως αποδέχεται ένα μέρος (συνήθως ό,τι τον συμφέρει) από το μήνυμα που ο πομπός του αποστέλλει. Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει σε όλους μας και έχει να κάνει με το συναισθηματικό και ψυχικό υπόβαθρο του καθενός μας. Πάντως η επιλεκτική διάθεση του δέκτη σε μια επικοινωνία σίγουρα τη δυσκολεύει και την οδηγεί σε λανθασμένο δρόμο. Πολλές φορές ο δέκτης ακούει και αποδέχεται εκείνο το μέρος του μηνύματος που δεν του δημιουργεί πρόβλημα άσχετα αν με αυτό που κάνει δημιουργεί προβληματική και δύσκολη την επικοινωνία του.

Το φαινόμενο της επιλεκτικότητας το συναντάμε και στην επικοινωνία των Κληρικών και κυρίως στην προσωπική επικοινωνία που έχει με τους ανθρώπους. Στο πλαίσιο των Ιερών Ακολουθιών και εκεί μπορεί ο κάθε ένας να αντιληφθεί ό,τι επιθυμεί, με τη διαφορά πως το μήνυμα που αποστέλλει ο πομπός Ιερέας είναι συγκεκριμένο και δεν έχει να κάνει με τις δικές του ιδιαιτερότητες και ικανότητες. Σε όλες τις άλλες μορφές επικοινωνίας του Ιερέα, το φαινόμενο και το πρόβλημα αυτό πολύ συχνά το αντιμετωπίζουμε και πρέπει, με υπομονή, με σαφήνεια και αγάπη να προσπαθούμε να μεταφέρουμε στον δέκτη όλο το περιεχόμενο του μηνύματος και όχι ένα μέρος αυτού.

 5├Διαφορές Κοινωνικής Θέσης. Έχουμε σημειώσει σε προηγούμενο κεφάλαιο (Η Διαδικασία της Επικοινωνίας,σελ. 7-10) πως η προσωπικότητα των ανθρώπων που επικοινωνούν, του πομπού και του δέκτη δηλαδή, αποτελεί σημαντικό και καθοριστικό ρόλο για το επίπεδο, το περιεχόμενο, την ποιότητα και τελικά για το αποτέλεσμα της επικοινωνίας. Για το λόγο αυτό όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που αποτελούν την προσωπικότητα του ανθρώπου όπως ψυχολογικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες, καθώς επίσης η παιδεία, η μόρφωση και οι ικανότητές του, έχουν το ρόλο τους στη διαδικασία της επικοινωνίας. Όσο πιο λίγες είναι οι διαφορές αυτές των συναλλασσομένων στην επικοινωνία τόσο καλύτερη θα καταστεί η σχέση μεταξύ τους. Αντίθετα όσες πιο πολλές είναι οι διαφορές αυτές και όσο μεγαλύτερο το χάσμα μεταξύ πομπού και δέκτη τότε σίγουρα η επικοινωνία τους θα παρουσιάσει δυσκολίες και εμπόδια.

Το πρόβλημα των κοινωνικών διαφορών στην επικοινωνία του Κληρικού είναι υπαρκτό και όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι εύστοχα και πολύ σημαντικά. Για το λόγο αυτό ο Ιερέας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να προσπαθεί να εξαλείψει τις τυχόν δικές του ακραίες κοινωνικές καταβολές και αρχές. Ένα εύστοχο παράδειγμα για να γίνει κατανοητό το πρόβλημα της κοινωνικής διαφοράς είναι αυτό που ακολουθεί : Μπορεί ο Ιερέας να έχει οικονομική άνεση, να είναι δηλαδή αρκετά πλούσιος από την οικογένειά του (πατρογονική περιουσία). Το γεγονός αυτό όμως πρέπει να προσπαθήσει να μην το περάσει στην ποιμαντική του δραστηριότητα γιατί σίγουρα τότε θα προκαλεί και θα δημιουργεί πρόβλημα. Είναι λοιπόν απαραίτητο η ζωή του Ιερέα να κινείται σε φυσιολογικά και λογικά επίπεδα κοινωνικώς αποδεκτά γιατί έτσι τα προβλήματα της διαφοράς της κοινωνικής του θέσης θα είναι λιγότερα.

 6├Περιορισμός Χρόνου-ΥπερφόρτωσηΔραστηριοτήτων. Θα κλείσουμε την ενότητα των εμποδίων στην επικοινωνία με την αναφορά στα προβλήματα που δημιουργούνται στη διαδικασία την επικοινωνίας από τον περιορισμένο χρόνο και την υπερφόρτωση που μπορεί να έχουν τόσο ο πομπός όσο και ο δέκτης. Μια φράση κλειδί που προέρχεται από την αμερικανική πραγματικότητα είναι πως «Ο χρόνος είναι χρήμα» που αποτυπώνει πολύ εύστοχα τη σημερινή πραγματικότητα και τον αγώνα που δίνουν καθημερινά οι άνθρωποι για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της ζωής. Η στενότητα χρόνου και η υπερφόρτωση των πολλών δραστηριοτήτων που έχει ο άνθρωπος δεν βοηθούν στην ποιότητα της επικοινωνίας τους. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό ο σωστός προγραμματισμός των δραστηριοτήτων και η έξυπνη κατανομή του χρόνου έτσι, ώστε η επικοινωνία μας να είναι όσο το δυνατόν ανεπηρέαστη και ελεύθερη από τις δυσκολίες αυτές.

Το πρόβλημα του περιορισμένου χρόνου και της υπερφόρτωσης στη ζωή των Ιερέων και στην επικοινωνίας τους είναι μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Ο Ιερέας καθημερινά έχει να διεκπεραιώσει πολλές υποχρεώσεις, διοικητικές, ποιμαντικές, λειτουργικές. Αν σε όλο αυτό προσθέσουμε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την οικογενειακή ζωή του Κληρικού τότε το πρόβλημα μεγενθύνεται. Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμα τον κίνδυνο της συνήθειας και της ρουτίνας. Είναι πολύ εύκολο και επικίνδυνο συνάμα, ο Ιερέας να συνηθίζει και να γίνεται καθημερινότητά του η τέλεση των Μυστηρίων. Είναι ένα θέμα που θέλει πολύ προσοχή. Τέλος, στην προσωπική επαφή του Κληρικού με τους πιστούς, θα πρέπει να δημιουργεί το συναίσθημα της ελευθερίας και της άνεσης χωρίς να επηρεάζεται η επικοινωνία από το φόρτο εργασίας του Ιερέα.

Οι Νέες Τεχνολογίες

στον Χώρο της Επικοινωνίας της Εκκλησίας.

ΗΟρθόδοξηΕκκλησία βλέπει όλητηνεπιστημονική προσπάθεια τουανθρώπου καιτην πάλη του με τη γνώση μεέναξεχωριστόενδιαφέρον καιμε διάθεση όχι μόνο ναδεχθεί, αλλά και να θαυμάσει ταεπιτεύγματα. ΓιατηνΕκκλησίαη πρόοδος τωνεπιστημών, των νέων τεχνολογιώνείναιευλογημένη, εφόσοναυτέςδεναπομακρύνουντονάνθρωποαπότον Θεό, δεν διαταράσσουν τη λειτουργία τουαυτεξουσίου του ανθρώπου, διατηρούντην ψυχοσωματική του ισορροπία καιπροκαλούνστονάνθρωποτηνανάγκητουΘεού καιτηναίσθηση της αιώνιαςπροοπτικήςστη ζωή του. ΓιατηνΟρθόδοξηΕκκλησίαηανάπτυξητωνεπιστημών καικατά συνέπεια των νέων τεχνολογιών, είναιευλογία και δώρο της σοφίας τουΘεούστονάνθρωπο.

Η Εκκλησία ήδη χρησιμοποιεί το εικονικόπεριβάλλον, το διαδίκτυο για να μεταδώσει το μήνυμα της Σωτηρίας. Σίγουρα είναι ένας άλλος τρόπος, μία άλλη μορφήμετάδοσης. Χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για να παρέχειποιμαντικές πληροφορίες, ηλεκτρονικό έντυπο, εικόνες απότόπους, που κάποιοι δεν μπορούν να επισκεφθούν. Επίσης ανάγει το διαδίκτυο σε δίαυλο επικοινωνίας με τους νέους(δημιουργία blog, forum συζητήσεων). Χρησιμοποιεί τονηλεκτρονικό υπολογιστή στην οργάνωση των Ενοριών καιγενικότερα στην υποστήριξη του ποιμαντικού έργου.

Τον τελευταίο καιρό, λοιπόν, ολοένα και περισσότεροι Εκκλησιαστικοί φορείς (Πατριαρχεία, Μητροπόλεις, Ενορίες, Εκκλησιαστικοί Οργανισμοί) διαθέτουν ιστοσελίδες και blogs (μπλογκς= ιστολόγια. Μορφή ιστοχώρου) και μέσα από το διαδίκτυοενημερώνουν την κοινή γνώμη για τις δραστηριότητές τους. Ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιείται επίσης είναι η κινητή τηλεφωνία και ιδιαίτερα τα ηλεκτρονικά μηνύματα (SMSs, MMSs) που εύκολα, άμεσα και σχετικά οικονομικά ενημερώνουν τους παραλήπτες τους για τις δράσεις τους. Σημαντική είναι ακόμα η παρουσία των Ιερέων στα Κοινωνικά Δίκτυα [(Social Networks/SocialMedia)Facebook, Twitter, Instagram], αν και αυτό είναι πολύ αμφιλεγόμενο και έχουν γίνει πολλές συστάσεις από τη Διοίκηση της Εκκλησίας με την έκδοση σχετικής εγκυκλίου, για την επικινδυνότητα που ελλοχεύει ο τρόπος αυτός.

Οι νέες τεχνολογίες είναι πολύτιμες και η Εκκλησία χρειάζεται Κληρικούς για να εργαστούν στον τομέα αυτό. Η διάκριση και στο θέμα αυτό κατέχει σημαντική θέση. Η Εκκλησία δεν μπορεί να αρνηθεί την αξία των νέων τεχνολογιώνκαι των εφαρμογών τους. Η χρήση να γίνεται με σκοπό την καλύτερη και πιο ουσιαστική επικοινωνία της Εκκλησίαςκαι της Ενορίας (του Εφημερίου) με τους πιστούς (ενορίτες), καθώς με το διαδίκτυο γίνονται κάποιες δουλειές πιο γρήγορα και πιο εύκολα και πως το κυριότερο έγκειται στο γεγονός πως η παρουσία της Εκκλησίας γίνεται ευρέως γνωστή.

Το διαδίκτυο αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο πολύπλευρης γνώσης και ενημέρωσης, που μπορεί να βοηθήσει πολύ στο ποιμαντικό μας έργο, και κυρίως για πληροφόρηση σε θέματα, που απασχολούν τους νέους μας. Θα πρέπει να τονισθεί, ότι χρειάζεται από μέρους του Ιερέα σύνεση στον τρόπο χρησιμοποίησης του εργαλείου αυτού. Καταρχήν, να μην παρασύρεται ο ίδιος από το «νεωτεριστικό πνεύμα», απολυτοποιώντας το. Θα πρέπει δηλαδή, να είναι σε γνώση του Ιερέα ο τρόπος λειτουργίας του διαδικτύου, αλλά και ποιό θα είναι το αποτέλεσμα από τη χρήση του στο περιβάλλον της Ενορίας του. Αν ο υπεύθυνος Ιερέας (στις μεγάλες κυρίως Ενορίες) αφήνει ανεξέλεγκτο τον χειρισμό του διαδικτύου από νέους, που θα το χειρίζονται στο πλαίσιο της κατηχητικής κίνησης της Ενορίας του, χωρίς δηλ. να επιβλέπει και να έχει αίσθηση της σχετικής ευθύνης, τότε, πολύ εύκολα η κατάσταση θα ξεφύγει από τα επιτρεπτά όρια, και θα υπάρξουν δυσάρεστα αποτελέσματα.

Πολλοί καλοπροαίρετοι Ιερείς, ευρύτερα ομιλούντες, έκαναν πειράματα εκσυγχρονισμού, τα οποία, τελικά, οδήγησαν στην εκκοσμίκευση. Στην προσπάθειά τους, να έρθουν πιο κοντά στον κόσμο, οδηγήθηκαν σε λανθασμένο δρόμο, έξω από τα όρια της Εκκλησίας. Ο λόγος είναι ότι δεν αξιοποιούμε τη μεγάλη δύναμη της εξαγιασμένης και μακρόπνοα δοκιμασμένης ιερής Παράδοσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, αλλά επηρεαζόμαστε από το κοσμικό φρόνημα και από την τεχνολογία της επικοινωνίας (σύγχρονα πολυμέσα), που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη τα τελευταία χρόνια. Αυτή η φαινομενική πρόοδος, χωρίς Θεό, είναι ψεύτικη τελικά, και, άρα, χωρίς περιεχόμενο ουσιαστικό.

Επικοινωνία :

Προϋπόθεση μιας Υγιούς και Καρποφόρας Διακονίας στον Χώρο της Εκκλησίας (Ενορίας).

Ο χώρος της Εκκλησίας και ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο ασκείται η Ποιμαντική Διακονία ως έκφραση της μέριμνας των Κληρικών προς τους πιστούς είναι άμεσα συνυφασμένος και επηρεασμένος (όπως ειπώθηκε) με την επικοινωνία. Είναι νομίζουμε πασιφανές πως χωρίς την τέχνη της επικοινωνίας η Διακονία της Εκκλησίας και των Λειτουργών της έχουν περιορισμένη και ελλιπή αξία και αποτελεσματικότητα. Είναι πολύ σημαντικό για έναν Κληρικό να επικοινωνεί σωστά και ουσιαστικά με το ποίμνιό του. Είναι ίσως προϋπόθεση υγιούς και καρποφόρας Διακονίας η επικοινωνία. Θα λέγαμε πως είναι έννοιες ανάλογες, δηλαδή όσο πιο υγιής είναι η επικοινωνία, τόσο πιο ουσιαστική είναι η άσκηση της Ποιμαντικής Διακονίας και το αντίστροφο. Άλλωστε όλοι οι Κληρικοί συμφωνούν πως, η επικοινωνία είναι θεμελιώδης Σχέση και Έννοια στην Ποιμαντική τους Διακονίακαι πως είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την αποτελεσματικότερη εργασία τους.

(α)Η καθημερινότητα των Κληρικών είναι, λοιπόν, μια συνεχής και αδιάκοπη επικοινωνία. Ο Ιερέας κάθε στιγμή που επιτελεί το έργο του επικοινωνεί. Κυρίως αυτό συμβαίνει μέσω της Προσευχής. Σε κάθε Ακολουθία, σε κάθε Μυστήριο και σε κάθε Αγιαστική πράξη ο Ιερέας επικοινωνεί μέσω της Προσευχής. Η Εκκλησία μας αγκαλιάζει και ευλογεί κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα στη ζωή των ανθρώπων, από τη γέννησή τους έως και τον θάνατο. Σε όλες αυτές τις στιγμές ο Ιερέας επικοινωνεί με τους ανθρώπους και μεταφέρει την ευλογία της Εκκλησίας. Έτσι ο Ιερέας είναι παρών στη χαρά, στη λύπη, στην ασθένεια, στη δυσκολία. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αξιοποιεί ο Κληρικός όλες αυτές τις ευκαιρίες επικοινωνίας και να βρίσκεται παρών, ουσιαστικά και όχι τυπικά, στις ζωές των ανθρώπων Συνοδοιπόρος, Πατέρας, Φίλος και Αδελφός.

(β)Η Ποιμαντική Διακονία ενός Κληρικού επηρεάζεται κυρίως από την προσωπική του Πνευματική κατάσταση. Ο Ιερέας πρέπει να προσέχει πολύ τον εαυτό του και να προσπαθεί καθημερινά να τροφοδοτείται με πνευματική τροφή, με το διάβασμα πνευματικών βιβλίων και με την προσευχή. Δεν μπορεί να αποδώσει και να σταθεί απέναντι στις προκλήσεις της εποχής μας εάν δεν είναικαταρτισμένος και βέβαιοςπρώτα ο ίδιος στα θέματα αυτά. Η προσωπική του καλλιέργεια θα είναι εφόδιο στην αποτελεσματικότερη Ποιμαντική του Διακονία. Για το λόγο αυτό θεωρείται πως η αυτογνωσία, η αληθινή ταπείνωση και η Εκκλησιαστική παιδεία είναι τα πιο σημαντικά χαρίσματα και προσόντα για την επικοινωνία που έχει ένας Κληρικός.

(γ)Ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να συντροφεύει τη Διακονία είναι αυτό της ουσιαστικής σχέσης που πρέπει να έχει ο Κληρικός. Να αισθανθεί την αποστολή του ως κάτι μοναδικό και ανεπανάληπτο, να αφήσει πίσω του όλα τα βαρίδια και τις δυσκολίες που τυχόν να αντιμετωπίζει και με διάθεση αγάπης και αυτοθυσίας να επικοινωνεί με τους ανθρώπους. Να δημιουργεί κλίμα και πνεύμα εμπιστοσύνης και αγάπης και να θεωρείται δεδομένη εκ των προτέρων η δική του διάθεση αγάπης και κατανόησης.

(δ)Είναι αλήθεια πως η πιο σημαντική και ουσιαστική επικοινωνία συντελείται μέσα στο Μυστήριο της Εξομολογήσεως. Η σχέση του Πνευματικού με τον εξομολογούμενο είναι πολύ προσωπική και πρέπει να υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης. Είναι πολύ σπουδαίο το γεγονός πως κάποιος προσεγγίζει τον Ιερέα με σκοπό να του ανοίξει την καρδιά του και να του εκμυστηρευθεί τα κρύφια της ψυχής του. Η σχέση αυτή απαιτεί πολύ προσεκτικές κινήσεις, διακριτικότητα και αληθινό ενδιαφέρον. Με τίποτα και για κανένα λόγο δεν πρέπει να αισθανθεί ο πιστός κρινόμενος ή δικαζόμενος. Ούτε πως τον απορρίπτει ο Πνευματικός ακόμα και εάν έχει διαπράξει την μεγαλύτερη αμαρτία. Το πλαίσιο της στάσης του Ιερέως είναι αποδοχή, κατανόηση και αγάπη. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που από λάθος αντιμετώπιση του Ιερέα απομακρύνθηκαν οι άνθρωποι από την Εκκλησία. Αν ο Κληρικός γνωρίζει να επικοινωνεί θα αξιοποιήσει τη σχέση αυτή και θα έχει πετύχει στην αποστολή του που δεν είναι άλλη από το να ξεκουράσει τον άνθρωπο από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.

Ο Σκοπός της Ποιμαντικής Επικοινωνίας των Κληρικών :

Η Σύνδεση των Πιστών με τον Χριστό, και όχι με τον Κληρικό (Γεροντισμός ή Γεροντομανία).

Σύμφωνα με τη σχετική θεωρία για τις μορφές (και τους τρόπους) της επικοινωνίας έγινε αναφορά στην μορφή της Μη Λεκτικής Επικοινωνίας, κάτι που το συναντάμε αρκετές φορές στην Ποιμαντική επικοινωνία των Κληρικών. Με πολλούς μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνεί ο Ιερέας στην καθημερινότητά του. Δυστυχώς δεν υπάρχει η απαραίτητη προσοχή και η αίσθηση της σπουδαιότητας αυτής της επικοινωνίας. Οι κινήσεις του Ιερέα, οι μορφασμοί του, η έκφραση του προσώπου του και η εν γένει συμπεριφορά του είναι στοιχεία σημαντικά της επικοινωνίας του. Για το λόγο αυτό πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός και να δίνει την πρέπουσα σημασία σε όλα αυτά. Αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο σύγγραμμά του «Εξομολογητάριον»(που αποτελεί βασικό βοήθημα για τους Πνευματικούς) πως :Ο Ιερέας δεν πρέπει να κάνει τον παραμικρό μορφασμό εκπλήξεως σε όσα ακούει κατά την διάρκεια του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως. Είναι γεγονός πως μπορεί μια έκφραση του προσώπου να αποθαρρύνει και να απελπίσει τον πιστό που προσέρχεται στην Εξομολόγηση. Αντιθέτως ένα χαμόγελο, ένα χάδι και μια έκφραση κατανόησης και αποδοχής είναι πολύ αποτελεσματικά και βοηθούν στην ουσιαστικότερη επικοινωνία.

Εκτός όμως από την Εξομολόγηση ο Ιερέας επικοινωνεί και με πολλούς άλλους τρόπους αλλά και με πολλούς ανθρώπους. Δεν περιορίζεται μόνον σε μια κατηγορία ανθρώπων. Το φάσμα των προσώπων με τους οποίους επικοινωνεί καταλαμβάνει όλη την κοινωνία, από τα μικρά παιδιά έως την τρίτη ηλικία. Επίσης τα θέματα μόρφωσης, πλούτου, κοινωνικής και πολιτικής θέσης δεν αποτελούν δεσμεύσεις ή προτιμήσεις ενός Κληρικού. Είναι για όλους τους ανθρώπους Πατέρας και Πνευματικός οδηγός. Η διάκριση και η προσαρμοστικότητα του Κληρικού είναι ζωτικής σημασίας προϋποθέσεις. Σίγουρα μεταβάλλει τον λόγο και τη στάση του ανάλογα με το ποιον έχει απέναντί του. Το βέβαιο όμως είναι, πως το πλαίσιο όλων αυτών των ειδών της επικοινωνίας, πρέπει να είναι η Αγάπη και το αληθινό Ενδιαφέρον του. Αν το κύριο γνώρισμα της παρουσίας ενός Κληρικού είναι η αγάπη, τότε για όλους και με όλους αναπτύσσει μια όμορφη σχέση που αποτελεί εγγύηση αληθινής επικοινωνίας.

Οι Άγιοι Πατέρες και Διδάσκαλοι έχουν τοποθετηθεί και καταγράψει τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας στο πέρασμα των αιώνων για όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες. Δεν υπήρχαν θέματα ταμπού για εκείνους που ζούσαν στη Χάρη του Θεού. Δεν δυσκολεύθηκαν να εκφράσουν την άποψή τους που ήταν βέβαιαεπηρεασμένη, διαμορφωμένη και εμποτισμένηαπό την παρουσία του Θεού. Δεν ντράπηκαν να μιλήσουν για ότι δεν ντράπηκε να κάμει ο Θεός. Στην εποχή μας βέβαια, εποχή εκπτώσεων και απομάκρυνσης από κάθε τι ηθικό και αγνό, κάποιες απόψεις θεωρούνται απαρχαιωμένες. Ο κόσμος για να ικανοποιήσει όλες του τις επιθυμίες απομάκρυνε το Λόγο του Θεού σαν κάτι το μη επίκαιρο ή ακόμα και επιβλαβές. Σε άλλες περιπτώσεις (που είναι οι πιο πολλές) τροποποίησαν την διδασκαλία της Εκκλησίας μας στα μέτρα τους, με αποτέλεσμα να νομίζουν πως ζουν κατά Θεόν άλλα πολύ απέχουν από Αυτόν. Η κατάσταση αυτή εισήλθε και στους κόλπους της Εκκλησίας με αποτέλεσμα να υπάρχει η δυσκολία να μεταφερθεί ο Λόγος του Θεού ανόθευτος και ανεπηρέαστος από ανθρώπινες αδυναμίες και συμπεριφορές. Αυτό δημιουργεί μια κατάσταση φόβου να εκφραστεί ο Κληρικός ελεύθερα για όλες τις ανθρώπινες πτυχές της ζωής. Σίγουρα έχουν αλλάξει οι εποχές και οι άνθρωποι και θα πρέπει ο Ιερέας να προσαρμόζεται στις συνθήκες της εποχής του. Αυτό όμως πρέπει να γίνεται δίχως να νοθεύεται η Διδασκαλία της Εκκλησίας μας και χωρίς να παρεκκλίνουμε από την Ιερά μας Παράδοση.

H άσκηση της Ποιμαντικής Διακονίας εκτός από την τέλεση των Μυστηρίων και τις Ιερές Ακολουθίες, εμπεριέχει και το στοιχείο της Συμβουλευτικής και όχι μόνο για τους Κληρικούς που ασκούν το Μυστήριο της Εξομολογήσεως. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που οι άνθρωποι ρωτούν και ζητούν από τους Ιερείς συμβουλές και καθοδήγηση στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως δεν πρέπει να μπερδεύονται οι ρόλοι. Για τα θέματα που δεν γνωρίζουν οι Ιερείς καλό θα είναι να παραπέμπουν τους ανθρώπους σε ειδικούς επιστήμονες και να εκφράζουν με απλότητα την αδυναμία τους στο συγκεκριμένο θέμα. Δεν είναι οι Κληρικοί παντογνώστες και καλό θα είναι και από την μεριά των πιστών να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή.

Γεροντισμός ή Γεροντομανία.

Ένας μεγάλος κίνδυνος που ελλοχεύει και τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρεί αρκετά το Σώμα της Εκκλησίας είναι ο λεγόμενος «Γεροντισμός» ή «Γεροντομανία». Αυτό συμβαίνει όταν οι πιστοί προσκολλούνται ιδιαίτερα και απόλυτα με το πρόσωπο του Ιερέα. Αυτό αποτελεί εκτροπή από τη θέση της Εκκλησίας μας, μιας και ο σκοπός είναι να συνδεθούν οι πιστοί με τον Χριστό και όχι με το πρόσωπο του Ιερέα.

Δεν κυριαρχεί, δυστυχώς, το θέλημα του Θεού, αλλά το ίδιον θέλημα. Εδώ τα πράγματα γίνονται τραγικά, διότι ενώ γνωρίζουν το λόγο του Θεού, όμως τον διαμορφώνουν σύμφωνα με τα μέτρα τους, για την δική τους προβολή ή ικανοποίηση.

Πνευματικοί «γέροντες» κόβουν και ράβουν όπως βολεύει στην άνεση και την ευκολία των (πνευματικών) τέκνων τους, μόνο και μόνο για να μη τους χάσουν και να ονομάζονται οι ίδιοι "καλοί" και "άγιοι"και όχι για να καθοδηγούν αυτούς που τους εμπιστεύτηκε ο Θεός προς την σωτηρία τους. "Νομοθετούν" δικές τους γνώμες και παραθέτουν παραδόσειςπου έλαβαν χωρίς να ελέγξουν αν είναι η Παράδοση της Εκκλησίας, άσχετα αν είναι κάτι τοπαλαιϊκό,που συνηθιζόταν στο παρελθόν. Κάθε παλαιϊκό δεν είναι και παράδοση του Ευαγγελίου. Το θέλημα του Θεού αντικαθίσταται με ένα «ἕτερον Εὐαγγέλιον» και γίνεται ένας σκοτεινός ανελεύθερος «γεροντισμός» με παραδόσεις ανίερες και εντάλματα ανθρώπων χάριν επιβολής εξουσίας πνευματικής και αιχμαλωσίας ψυχών.

Είναι θα λέγαμε το στοιχείο εκείνο που οριοθετεί τη σχέση του Κληρικού με τους πιστούς. Δεν πρέπει να τροφοδοτείται ή να καλλιεργείται τέτοιου είδους σχέση που να προκαλεί εξάρτηση στο πρόσωπο του Κληρικού. Επίσης η σχέση ανάμεσα στον Ιερέα με τον πιστό πρέπει να διέπεται από σεβασμό και ελευθερία. Οτιδήποτε πέρα και έξω από αυτό είναι μη υγιές και θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα. Ο Ιερέας σκοπό έχει να μεταφέρει το Χριστό και όχι να επιβάλλει τον εαυτό του. Τέλος, οι συναισθηματισμοί καλό είναι να περιορίζονται και ιδίως όταν περιέχουν στοιχεία προσωπικής φύσεως να καταβάλλεται προσπάθεια να εκμηδενίζονται.

Όταν ογέρονταςΌσιος Παΐσιοςο Αγιορείτηςερωτήθηκε σχετικά για τα Αξιώματα και την ανθρώπινη Δόξα,απάντησε : «Απορώ, πώς μερικοί δίνουν τόση σημασία στην ανθρώπινη δόξα και όχι στην δόξα του Θεού που μας περιμένει, όταν «τῶν ἀνθρώπων τὴν δόξαν φύγωμεν». Σε τί θα μας ωφελήσει, αν (επιδιώξουμε να) αποκτήσουμε και το πιο μεγάλο αξίωμα που υπάρχει και μας εγκωμιάζει όλος ο κόσμος; Θα μας οδηγήσουν στον Παράδεισο τα εγκώμια του κόσμου ή θα μας ωθήσουν στην κόλαση; Τί είπε ο Χριστός; «Δόξαν παρά ἀνθρώπων οὐ λαμβάνω»(Ιωαν. 5, 41). Σε τί θα με ωφελούσε; (...)Θα με βοηθούσαν τα αξιώματα να σωθώ ή θα ήταν μεγάλο βάρος (...)και θα με γκρέμιζαν στην κόλαση; Εάν δεν υπήρχε άλλη ζωή, μπορούσε να δικαιολογηθεί μία τέτοια ανοησία. Ένας όμως που επιδιώκει την σωτηρία της ψυχής του όλα τα βλέπει «σκύβαλα» (απορρίμματα, σκουπίδια)και δεν επιδιώκει αξιώματα.»

Και συνέχισε λέγοντας : «Να μην επιδιώκουμε (οι Μοναχοίκαι οι Κληρικοί να αποκτήσουμε, με κάθε μέσο)ποτέ αξιώματα, για να δοξασθούμε από αυτά, γιατί αυτό φανερώνει αρρώστια προχωρημένη. Δείχνει ότι βαδίζουμε αρρωστημένα άλλο δρόμο από τον δρόμο της ταπεινοφροσύνης που βάδισαν οι Άγιοι Πατέρες και έφθασαν στον Παράδεισο.Εμείς οι Μοναχοί, αλλά και οι Κληρικοί, σκορπούμε αθεΐα, όταν δεν ζούμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο. Ο κόσμος έχει ανάγκη από τις αρετές μας όχι από τα χάλια μας.»

Η Σπουδαιότητα της Επικοινωνίας

στην Ποιμαντική Διακονία της Ενορίας (Αξιολόγηση).

Όλα τα παραπάνω αποτελούν εμπόδια στην ουσιαστική επικοινωνία της Ιερατικής Διακονίας. Εκτός δηλαδή των εξωγενών παραγόντων που έχουν να κάνουν με θέματα που δεν μπορεί να τα ελέγξει ο Κληρικός, υπάρχουν εμπόδια και δυσκολίες που έχουν να κάνουν αποκλειστικά με την προσωπική στάση που κρατά ο Κληρικός. Το βασικότερο ίσως εμπόδιο είναι η ανθρώπινη φιλοδοξία του Κληρικού, να είναι αρεστός και αποδεκτός από τους Ενορίτες του. Μπορεί αυτή η διαδικασία να γίνεται και ασυναίσθητα από το πρόσωπο του Ιερέα. Σίγουρα σε αυτό συμβάλλουν και οι εκφράσεις θαυμασμού και επιδοκιμασίας που πολλές φορές εκφράζουν οι πιστοί και έχουν ως αποτέλεσμα να ενισχύουν τον ανθρώπινο εγωισμό. Για την αποφυγή δυσάρεστων συνεπειών επιβάλλεται η Ωριμότητα, η Σοβαρότητα και η Πνευματικότητα του Κληρικού έτσι ώστε να μην αναπτύσσονται τέτοιου είδους καταστάσεις.

Βέβαια οι Κληρικοί δεν είναι ούτε Άγιοι (άμεμπτοι και αναμάρτητοι), ούτε εξωγήινοι (πέρα, έξω καιαντίθετοι απόόλα όσα υπάρχουν στον κόσμο που ζούμε και αφορούν την εγκόσμια ζωή)και είναι πολύ πιθανόν να κουβαλούν τις δικές τους προσωπικές δυσκολίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται πολύ η Ποιμαντική τους Διακονία από το περιεχόμενο της καρδιάς τους και από τον τρόπο που ζουν στην προσωπική τους ζωή. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να μην γίνουν τροχοπέδη στην Ιερατική Διακονία οι προσωπικές δυσκολίες και τα συναισθηματικά συμπλέγματα. Ούτε αυτά που έχουν να κάνουν με την υπερτιμημένη εικόνα του εαυτού τους, μα ούτε και εκείνα που αποτελούν συμπλέγματα κατωτερότητας. Η ισορροπία και η υγιής σχέση με τον εαυτό μας είναι απαραίτητη προϋπόθεση στη ζωή των Κληρικών. Θέλει πολλή προσωπική εργασία να σταθούμε σε ισορροπία και να μην θεωρήσουμε τις προσωπικές μας αδυναμίες χαρίσματα στην πορεία μας. Υπάρχουν δυστυχώς παραδείγματα τέτοιας παρερμηνείας στη ζωή της Εκκλησίας, που η αντικοινωνικότητα θεωρείται χάρισμα και πνευματικότητα. Ο Κληρικός με τον προσωπικό του αγώνα αλλά κυρίως με τη Χάρη του Θεού και της Ιεροσύνης πρέπει να απαλλαγεί από όλα εκείνα τα στοιχεία που δυσκολεύουν την ουσιαστική επικοινωνία του με τους πιστούς της Ενορίας του και τον απομακρύνουν τελικά από την ουσιαστική αποστολή του.

Τέλος, όσον αφορά τη χρήση των νέων τεχνολογιών και ενώ είναι κοινώς αποδεκτό πως αποτελεί ένα δυνατό εργαλείο στα χέρια των Κληρικών, πρέπει και εδώ να επιστήσουμε την προσοχή που χρειάζεται, για τη συνετή αξιοποίηση των μέσων που υπάρχουν. Η εποχή μας προχωρά και αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς και δεν πρέπει η Εκκλησία να μείνει πίσω. Έλεγε χαρακτηριστικά ένας σύγχρονος Άγιος, ο Όσιος Πορφύριος ο Αγιορείτης, πως «είναι αμαρτία να μη χρησιμοποιούμε την (καλώς εννοούμενηστη χρήση της)τεχνολογία που ο Θεόςχάρισε στους ανθρώπους». Σημασία όμως έχει τι φρονούμε και για ποιο σκοπό χρησιμοποιούμε τις νέες τεχνολογίες. Αν επιθυμούμε να μεταδώσουμε το μήνυμα της Εκκλησίας μέσα από τα επιτεύγματα της επιστήμης, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Διαφορετικά, αν δηλαδή ο σκοπός είναι να διαφημίζουμε το προσωπικό έργο, ελλοχεύει ο κίνδυνος της κενοδοξίας και του εγωισμού. Και εδώ όπως και σε όλα τα θέματα της Ποιμαντικής Διακονίας χρειάζεται πολλή Διάκριση έτσι ώστε να παραμείνει ο Κληρικός α) πιστός στην αποστολή του, β) ουσιαστικός στις σχέσεις του και γ) αληθινός με τον εαυτό του.

Εν Κατακλείδι,

Το υπό αναφορά θέμα που προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε και να παρουσιάσουμε,με τρόποευκολονόητοκαι σαφή, είναι τεράστιο σε όγκοδεδομένων. Πάρα ταύτα, σκοπός της παρούσας εργασίας, από όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω,ήταν (χρησιμοποιώντας παραγωγικά την απαραίτητη βιβλιογραφία) να αναδειχθεί η αξία της ουσιαστικής επικοινωνίας κατά την άσκηση της Ποιμαντικής Διακονίας των Κληρικών- Εφημερίων :

 Με την παράθεση της σχετικής θεωρίας για την Επικοινωνία.

 Έγινε μια προσπάθεια προσέγγισης στις βασικές Αρχές και ψηλάφησηςτης διαδικασίας της Επικοινωνίας, που μόνο ως εισαγωγή ή σύντομη παρουσίαση του θέματος θα μπορούσε να θεωρηθεί.

 Έγινε προσπάθεια να εντοπιστούν τα εμπόδια που υπάρχουν στην Επικοινωνία των Κληρικών και να καταγραφούν όλα εκείνα τα στοιχεία που δυσκολεύουν την επικοινωνία τους. Και,

 Εξετάσαμε πώς βιώνουν την Επικοινωνία (εμείς) οι Κληρικοί και πόσο σημαντική θέση έχει αυτή (η επικοινωνία) στην Ποιμαντικήμας Διακονία.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι :

Είναι πολύ ουσιαστικό, για την αποτελεσματικότερη Διακονία του Ιερέα, να γνωρίζει όσο είναι δυνατόν, την τέχνη της επικοινωνίας. Είναι μάλλον συνυφασμένη η έννοια της επικοινωνίας με αυτή της Διακονίας. Δεν μπορεί ο Κληρικός να εκπληρώσει την αποστολή του και το σπουδαίο έργο του εάν δεν επικοινωνεί ουσιαστικά με τους πιστούς. Όσο πιο επιτυχημένα γνωρίζει να επικοινωνεί, τόσο πιο πλούσια καρποφορία θα έχει σαν αποτέλεσμα της Ποιμαντικής του μέριμνας. Επίσης όταν ο Κληρικός είναι ενήμερος και γνώστης των παραμέτρων και όλων εκείνων των στοιχείων που στοιχειοθετούν την επικοινωνία τότε είναι βέβαιο πως η κάθε του επικοινωνία θα είναι έναταξίδι με μεγάλο ενδιαφέρον που θα μας γοητεύσει και θα μας συναρπάσει.

Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και μέσων της επικοινωνίας είναι θέμα επιτακτικής αναγκαιότητας. Η Εκκλησία πρέπει να είναι παρούσα στον σύγχρονο κόσμο. Σε μια εποχή που «ἡ κοινωνία τῆς ἐρήμου στήν ἐρημία τῶν συγχρόνων πόλεων» (Μοναχού Μυώσεως Αγιορείτου, 1987) κυριαρχεί, η παρουσία ενός λόγου παρηγορητικού και ενός ενδιαφέροντος αληθινά αγαπητικού, φαντάζει Παράδεισος. Η Κοινωνία του Αγίου Πνεύματος που βιώνει ζωντανά η Εκκλησία, γίνεται επικοινωνία με τους αδελφούς μας, με απώτερο σκοπό την χαρά και την ευτυχία των ανθρώπων.

Ο Ιερέας δεν μπορεί ποτέ να κλείσει την πόρτα του, έχει μεγάλη ευθύνη. Ο ένας είναι απελπισμένος, ο άλλος άρρωστος και έχει ανάγκη, ο άλλος ψυχορραγεί, πρέπει άλλους να τους δεχθεί, άλλους να τους επισκεφθεί. Δεν μπορεί να αρνηθεί ο Ιερέας. Κινδυνεύουν ψυχές, πρέπει να τις βοηθήσει. Αν δεν τις βοηθήσει και τις πάρει ο Θεός ατακτοποίητες, ποιος θα έχει την ευθύνη; Δεν θα την έχει ο Ιερέας;

Ο Ιερέας πρέπει να τραβάει μπροστά, για να ακολουθούν οι πιστοί. Στο κοπάδι πάει μπροστά το Γκισέμι(το τραγί ή κριάρι οδηγός) και τα άλλα πρόβατα ακολουθούν. Γυρίζει τα κέρατα προς τα δεξιά, γυρίζει και όλο το κοπάδι δεξιά. Όλα τα πρόβατα ακολουθούν το κριάρι, τον αρχηγό δηλαδή. Γι' αυτό δεν απομονώνονται τα πρόβατα, πάνε το ένα πίσω από το άλλο. Έχει το κριάρι την κατεύθυνση προς τα πού θα πάει και τα πρόβατα ακολουθούν.

Εν τέλει, έκαστοςγνωρίζει εκ πείρας, ότι παρά τις τόσες μέριμνές του (έχοντας μία καρδιά γεμάτη από αγάπη και μία μνήμη απέραντη για τα προβλήματα κάθε οικογενείας και κάθε πνευματικού τέκνου),δεν λησμονεί την κατ' εξοχήν Μέριμνά του : (α) να αγρυπνεί για την ψυχή του καθενός πιστού χωριστά, (β) να παρακολουθεί την πορεία του, (γ) να χαίρεται για την πνευματική πρόοδό του, (δ) να λυπάται μαζί του για τις πτώσεις του, (ε) να φροντίζει, με ένα λόγο, για την συναγωγή του στην μεγάλη Μάνδρα, δηλαδή στον Παράδεισο.

Έχονταςεπίγνωση, ότι υπάρχουν πολλά άλλα, τα οποία θα ήταν δυνατόννα λεχθούν με περισσότερες λεπτομέρειες, εν τούτοις ευελπιστούμε με το πόνημά μας αυτό να προσθέσουμε ένα λιθαράκι στονχώρο του Ποιμαντικού ενδιαφέροντος και να συμβάλουμε έτσι ώστε η Επικοινωνία να αποτελέσει ουσιαστικό εργαλείο στην Ποιμαντική Διακονία των Αδελφών μας Κληρικών.

* * *

Το να βιώσουμε το Μυστήριο της Εκκλησίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πολύ δε περισσότερο δεν είναι εύκολο να το κάνουμε πραγματικότητα και εκτός του Ιερού Ναού. Χρειάζεται προσπάθεια, επαγρύπνηση, αγώνα και προπαντός Ζήλο, Αυταπάρνηση και Διάθεση Αγωνιστική εκ μέρους μας. Γνωρίζει ο καθένας μας ότι κάνει ό,τι μπορεί και ό,τι περνάει από το χέρι του για να ενισχύσει τους ενορίτες του, αλλά και ο καθένας μας γεύεται μια μικρή ή μεγαλύτερη πικρία για την όλο και λιγότερη προσέλευση του κόσμου στην Εκκλησία.

Δεν είναι ανάγκη να απελπιζόμαστε, ούτε να καταθέτουμε τα όπλα. Σε μια κοινωνία με όλο πιο πολλές και όλο πιο πολύπλοκες απαιτήσεις, είναι χρέος μας να είμαστε αρτιότερα και ουσιαστικότερα προετοιμασμένοι. Χρειάζεται επομένως αγώνας, ώστε να είμαστε καλύτερα καταρτισμένοι και να ζούμε πρώτοι εμείς στην πραγματική του διάσταση το Μυστήριο της Εκκλησίας.

Έχουμε ανάγκη να γνωρίζουμε σε βάθος τις αλήθειες της Πίστεώς μας, ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορούμε να δίνουμε απαντήσεις στους ανθρώπους γύρω μας που διψούν να μάθουν την Αλήθεια του Ευαγγελίου και της χριστιανικής ζωής. Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους ανθρώπους να εκκλησιάζονται, όταν δεν είμαστε σίγουροι αν όντως εμείς οι ίδιοι λειτουργούμαστε κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, ή αν ο νους μας και η σκέψη μας βρίσκεται οπουδήποτε αλλού μακριά από την Αγία Τράπεζα και το Άγιο Ποτήριο.

Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους πιστούς να είναι συνεπείς Χριστιανοί, όταν εμείς βγαίνοντας από το Ναό ξεχνάμε ότι μόλις έχουμε προσφέρει την αναίμακτο θυσία και συμπεριφερόμαστε ως κοσμικοί, με την βιβλική έννοια. Ο κόσμος έχει ανάγκη από το παράδειγμά μας, θέλει να δει ότι είμαστε άνθρωποι της Αγάπης, της Συγγνώμης, της Ανεκτικότητας, της Υπομονής. Ότι είμαστε γνήσιοι μαθητές και απόστολοι του Χριστού. Ακόμα και αν πιστεύουμε ότι δεν καταφέρνουμε τίποτα, το παράδειγμά μας θα πρέπει να φωτίζει τον κόσμο. Θα πρέπει να είμαστε το άλας της γης, που ίσως είναι λίγο, αλλά απαραίτητο για να νοστιμέψει ο κόσμος.

Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως στα πνευματικά πράγματα το χρέος μας είναι να σπείρουμε το λόγο του Θεού, και η αγάπη του Θεού και η πρόνοιά Του θα φροντίσει ώστε αυτός να καρποφορήσει, χωρίς απαραίτητα να είμαστε εμείς εκείνοι που θα θερίσουν και τους καρπούς. Και πάνω απ' όλα χρειάζεται ΨΥΧΗ. Χρειάζεται ζωντάνια, κέφι, πραγματικό δόσιμο στην Ιερατική μας αποστολή. Χρειάζεται να διώξουμε τη ραθυμία, την κούραση, τη συνήθεια, ώστε να είναι η κάθε μας μέρα μια καινούρια ενθουσιώδης αρχή τόσο της πνευματικής μας ζωής όσο και του ποιμαντικού μας έργου.

Αν επιτελούμε το έργο μας από ανάγκη ή κάτω από το καθεστώς πίεσης, τότε αυτό θα γίνεται φανερό τόσο στην επιτέλεση των Ιερατικών μας καθηκόντων όσο και στην καθημερινή συναναστροφή μας με τους ανθρώπους. Αν πάλι εργαζόμαστε προκειμένου να κερδίσουμε προσωπικά οφέλη, τότε και πάλι το έργο μας θα είναι ατελέσφορο, αν όχι ζημιογόνο για την Εκκλησία.

Η διακονία μας απαιτεί Ψυχή και Χριστό. Χωρίς αυτά τα δύο βασικά συστατικά καμία προσπάθεια και καμία δραστηριότητα δεν πρόκειται να σώσει ούτε εμάς, ούτε τους ανθρώπους γύρω μας, ούτε την Ενορία, ούτε την Εκκλησία.



Ἡ Ἀπάντησις σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τό 2οἘρώτημα.

Ως προς την θεματολογία του κύκλου των Αδελφικών Ιερατικών Συνάξεων για το νέο Εκκλησιαστικό Έτος και κατά την νέα Πνευματική Περίοδο 2020 - 2021, θα μπορούσα ευλαβώς να προτείνω τα εξής :

1) Να γίνει συζήτηση σε θέματα Δογματικάκαι Χριστολογικά, όπως :

-Το ομοούσιον στην Τριαδολογία και την Εκκλησιολογία. -Περί του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος. -Η περί Σταυρού και Αναστάσεως του Κυρίου διδασκαλία. -Η περί δικαιοσύνης του Θεού διδασκαλία. -Οι προτυπώσεις της Παλαιάς Διαθήκης για τη μορφή, τη ζωή και το έργο του Θεανθρώπου και το Πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου. -Περί της σημασίας του ευμετάβλητου του ανθρώπου.-Η άνωθεν ειρήνη μετά τουΘείου ελέουςκαι η σωτηρία της ψυχής. -Η αγιότης της ημέρας και ο άγγελος φύλακας.-Η αμαρτία, η άφεσις και το συμφέρον τής ψυχής.-Τα τέσσερα ζώα της Αποκαλύψεως και η τριπλή αναγωγική και συμβολική ερμηνεία τους.-Η Παραθρησκεία της επιστημολογίας.-Ορθοδοξία, Ισλάμ και πολιτισμός. -Αποκλίνοντα στοιχεία στις διδασκαλίες του Ορθοδόξου Χριστιανισμού και του Ισλάμ. -Μηνύματα ζωής από το Ιερό Ψαλτήριο (Το θεόπνευστο βιβλίο των Ψαλμών, το βιβλίο της μετανοίας και της ορθής πορείας ζωής προς τον ουρανό) κ.α. .

2) Να γίνει ανάπτυξη σε θέματα Σωτηριολογικά και Λειτουργικά, όπως επί παραδείγματι :

-Ο Παράδεισος, η Κόλαση και η Σωτηρία στην Ορθόδοξη Εκκλησία. -Ευλάβεια,αμαρτίακαι φόβος Θεού.-Η προσευχή ως αποκάλυψη. -H ευχαριστιακή νηστείακαι η σημασία της. -Το νόημα της χριστιανικής ζωής, της αγάπης προς τον Θεό και την Πατρίδα. -Ο Εκκλησιασμός και η έλλειψη λειτουργικής αγωγής των πιστών. -Περί της αξίας και της ανάγκης της μελέτης τής Αγίας Γραφής. -Οι κεκοιμημένοι αδελφοί μας στη Θεία Λατρεία, η μέση κατάσταση των ψυχών και ο τελωνισμός αυτών. -Η έγνοια του Χριστιανού για τα παρόντα και τα μέλλοντα. -Το χάρισμα της Ιερωσύνης και η αναζωπύρωσή του. -Οι εικονισμοί και τα σύμβολα της Μεγάλης Εισόδου μαζί με τα τέσσερα πνευματικά στοιχεία της.-Το«Ἀλληλούϊα», εσχατολογικό και λειτουργικό. -Οι μνημονεύσεις, Η ευωδία του Αγίου Πνεύματος και η ενότητα της Πίστεως. -Ο υπόλοιπος χρόνος και τα τέλη μας («Τὸν ὑπόλοιπον χρόνον τῆς ζωῆς ἡμῶν... Χριστιανὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν»,Συναπτήτων Τιμίων Δώρων) και η ευχή της προσκομιδής. –«Στῶμεν καλῶς...»,Η Τριαδική αποστολική ευλογία.–«Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν...»,Ο Καθαγιασμός των Τιμίων Δώρων.-«Μετὰ φόβου Θεοῦ...»,Η Θεία Κοινωνία,Καρποί και δωρεές Της.-Το σταυρικό πολίτευμα του Ιερέως. -Η λειτουργική αγωγή του Ιερέως.-Τα τρία ιερατικά πάθη: Φιληδονία, Φιλοδοξία, Φιλαργυρία. -Το ιερατικό και εκκλησιαστικό ήθος. -Ο Ιερός Ναός και τα τελούμενα εν αυτώ. -Ο Ναός, ο λαός και η πόλις αυτών. -Οι περιστάσεις της ζωής και η Θεία Λατρεία. -Ειδικά, Κανονικά και Πρακτικά προβλήματα Ιερέων.-Ο Ιερέας ενώπιον των προκλήσεων της απιστίας και της αθεΐας της εποχής μας. -Τα νοήματα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και η αξία της μελέτης των ύμνων της περιόδου αυτής. -Η πνευματική ζωή και η πιστή τήρηση των παραδόσεων της Αγίας μας Εκκλησίας και των Λόγων των Πατέρωνκ.α. .

Και,

3) Να γίνει διαπραγμάτευση θεμάτων Ποιμαντικής π.χ. :

-Ποιός είναι πραγματικά Ορθόδοξος. -Περί της ελευθερίας του ήθους των ανθρώπων και της χρηστής Πολιτείας.-Η Ορθόδοξη οικογένεια ως κατ' οίκον μικρή Εκκλησία. -Η Ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας και η σύγχρονη Ευρώπη.-Το εκκλησιαστικό φρόνημα του Ιερέως. -Προβλήματα και προβληματισμοί στον Ορθόδοξο Ιερέα μέσα από τις σύγχρονες προκλήσεις. -Η Διακονία του μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως στην σύγχρονη εποχή μας.-Ποιμαντική ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, ποιμαντικές δυσκολίες και προκλήσεις.

Επιπρόσθετα :-Να γίνει αναφορά σε προβληματισμούς της επικαιρότητας που απασχολούν την κοινωνία και την Πατρίδα μας. -Στην σπουδαιότητα της διαφύλαξης και της συντήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.-Σε ζητήματα ποιμαντικής φύσης και ιερατικής αυτοσυνειδησίας.

Τέλος, να συζητηθούν τρέχοντα θέματα πνευματικής και διοικητής φύσεως που απασχολούν τις κατά τόπους Ενορίες της Ιεράς Μητροπόλεως καθώς και θέματα που αφορούν στο σύνολό της την ιερατική οικογένεια της Τοπικής μας Εκκλησίας, της Μητροπόλεώς μας, και άλλοι σύγχρονοι ποιμαντικοί προβληματισμοί, καθώς και την ποιμαντική αντιμετώπιση αυτών διά την απόδοση ποιμαντικών καρπών.



Ως Επίλογο όλων των γραφομένων,

Ευχή μας είναι, η σύγχρονη Ενορία να καταφέρει να δίνει στους πιστούς τη δυνατότητα να γνωρίσουν και να βιώσουν το μυστήριο της Εκκλησίας «ως Σώμα Χριστού» και όχι ως ένα απρόσωπο θρησκευτικό καθίδρυμα, αλλά ως μια οικογένεια, ως μια κοινωνία αδελφικής αγάπης, που όλοι μαζί πορεύονται στην Βασιλεία του Θεού.

Ο αθλητής δεν μπορεί να αγωνιστεί έξω από το στάδιο, κι αν αγωνιστεί δεν στεφανώνεται. Η Ενορία είναι το στάδιο της ορθοδόξου βιωτής, είναι το μυστήριο της αγάπης αλλά και το εργαστήριο της αγιότητας. Στο μοναχισμό, Ενορία είναι το κοινόβιο ή η σκήτη. Η χριστιανική ζωή επικεντρώνεται πάντα γύρω από την κοινότητα. Ο Χριστιανός αγωνίζεται να αγαπήσει συγκεκριμένους ανθρώπους, τους πλησίον του, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους. Με αυτούς τους συγκεκριμένους ανθρώπους πρέπει να ομονοήσει, να συνυπάρξει, στην Πίστη (με αρμονία, ομοφωνία και σύμπνοια), αυτούς πρέπει να συγχωρήσει και από αυτούς πρέπει να ζητήσει συγνώμη.

Μέσα στην Ενορία πραγματοποιείται ο σκοπός της δημιουργίας μας, που είναι να ζήσουμε μετέχοντας ομότιμα στη ζωή της Αγίας Τριάδος, που είναι ζωή αγάπης. Το ίδιο είναι και η ζωή της Ενορίας.

Στο πέλαγος της συγχυσμένης εποχής μας, η Ορθόδοξη Ενορία είναι η Κιβωτός της Σωτηρίας. Ας μπούμε σ' αυτήν κι ας την φυλάξουμε. Κι ας οπλισθούμε με υπομονή και αγάπη. Και εάν ο απλός πιστός δεν μπορέσει να φθάσει στο πνευματικό αυτό ύψος, τούτο δε θα παρεμποδίσει την Εκκλησία στο έργο της τόσο όσο όταν ο Ιερέας αποτύχει στην αποστολή του. Διότι ο Ιερέας είναι Πατέρας που αναγεννά, Φωστήρας που φωτίζει, Παιδαγωγός που καθοδηγεί, Γιατρός που θεραπεύει˙ αν λοιπόν δεν είναι τέτοιος, πως θα φωτίσει και θεραπεύσει και καθοδηγήσει τους άλλους; Όσο μεγαλύτερη η ζημιά από την αποτυχία της αποστολής του Ιερέα τόσο πιο μεγάλη είναι και η ευθύνη του, και συνεπώς η καταδίκη του από τον Αρχιποιμένα Χριστό που με το αίμα του ίδρυσε την Εκκλησία.

Βέβαια το όλο έργο του Θεού δε ματαιώνεται από την αμέλεια και την απάθεια των λειτουργικών οργάνων, διότι ο Θεός έχει τη δύναμη να χρησιμοποιήσει και άλλους τρόπους, η ευθύνη αυτού όμως παραμένει ακέραιη.

Μη γίνει όμως, αγαπητοί αδελφοί, κάτι τέτοιο ποτέ να συμβεί με μας. Αντίθετα, η ευλογία και η χάρη του Κυρίου μας να συνοδεύει πάντοτε όλες τις σκέψεις και ενέργειές μας, ώστε να τελειώσουμε το δρόμο, να τηρήσουμε την πίστη για να μας δοθεί, κατά δικαιοσύνη, ο θείος στέφανος (Β' Τιμ. 4, 7). Ας μη βαρεθούμε, αδελφοί μου, τον εδώ μικρό κόπο, μικρό σε σύγκριση με την αιωνιότητα. Ας είμαστε, σύμφωνα με τον Απ. Παύλο, «τῇ σπουδῇ μὴ ὀκνηροί, τῷ πνεύματι ζέοντες, τῷ Κυρίῳ δουλεύοντες, τῇ ἐλπίδι χαίροντες, τῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ προσκαρτεροῦντες» (Ρωμ. 12, 11-12). Μη μας τρομάζει η έκσταση της σημερινής αποστασίας και άρνησης, «τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικά, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων» (Β' Κορ. 10, 4). Ας μη λησμονούμε, ακόμη, ότι «Αυτός (ο Θεός) που είναι μέσα μας είναι μεγαλύτερος από αυτόν (τον διάβολο)που είναι μέσα στον κόσμο»(Α' Ίω. 4, 4).

Δέομαι και εύχομαιναμπορέσει ο καθένας μας να εισαγάγει αναρίθμητα σωσμένα Πρόβατα στηνουράνια Μάνδρα του Παραδείσου, εκεί όπου δεν υπάρχει πλέον φόβος ή κίνδυνος απωλείας, εκεί όπου Ποιμένες και Πρόβατα από κοινού, μαζί, ευρίσκονταιυπό την θεία σκέπη και επισκοπή του Μεγάλου Ποιμένος τωνΠροβάτων, τουΑρχιποίμενος Χριστού.

Με την ευσπλαχνία και τη χάρη του Θεούπου με αξίωσε νασυμμετέχω ως εργάτης του πνευματικού Του αμπελώνα μετην ελπίδα να είναι καρποφόρος αυτή η συμμετοχή.

Ταύτα όλως ευλαβώς και ευσεβάστως Σας αναφέρω, μετά ασπασμού,

οανάξιος αδελφός σας και ταπεινόςπρος Κύριον ευχέτης.

Μετά του Προσήκοντος Σεβασμού

Ιερομ. Αντώνιος Φωτόπουλος